China’s terloopse entree in het Midden-Oosten

Door: Jan Schnerr - Geplaatst op: 31 maart 2021

In de Irankwestie is iets interessants gaande. Dat betreft niet de ingewikkelde verklaringen vanuit de Amerikaanse regering: die geven reden om te twijfelen of het wat gaat worden met de beoogde nieuwe kernwapen deal. De ‘oude’ – Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA) – was tot stand gekomen dankzij inspanningen van Europa dat groot belang heeft bij stabiliteit in de regio. Stabiliteit is niet bereikbaar met een Iran dat economisch wordt gewurgd en militair bedreigd.

Maar eerst nog even een terugblik: vorig jaar zomer kwam de New York Times met een opvallend bericht. China en Iran hebben een reusachtige meerjaren overeenkomst gesloten. Een ‘immense’ overeenkomst met een looptijd van vijfentwintig jaar, waarin opgenomen een ‘military element with enormous global security implications’. De NYTimes verwees naar ‘geheime bronnen’. Daarna weinig meer van gehoord, althans geen nieuwe informatie.

De Amerikanen zien Iran als een cruciale schakel in het machtsspel in deze regio. Daarom werd Saddam Hoessein gesteund in de verschrikkelijke oorlog tegen Iran dat zich in 1979 van de VS had afgekeerd. Israël stookt dat vuurtje op sinds 1993 en beweert al twintig jaar dat het “vijf voor twaalf” is met de Iraanse atoombom. Trage tijd. Sommige kenners, ook in de Nederlandse academische wereld, waren er jarenlang van overtuigd dat de ayatollahs op religieuze gronden de Israëlische Joden wilden uitroeien. Nu bestaat bijna de helft van de bevolking van dit doelwit uit moslims dus dat verhaal is vooral interessant omdat het aangeeft wat de Israëlische propaganda nog maar een jaar of tien geleden in onze media en op congressen in de universiteiten voor elkaar kreeg.

Mogelijke ‘game changer’

Dit weekend was die immense overeenkomst er weer. De Times of Israel schreef: Iran, China sign huge 25-year strategic deal; could reduce US regional influence. Beijing to invest $400 billion in Iran in exchange for oil, report says; agreement will strengthen military ties and may undermine US leverage in Middle East. Ook dit kwam van de NYTimes die blijkbaar over een lijntje beschikt (in Iraanse regeringskringen volgens de FAZ van 29/03). De NYT gaf wederom weinig details maar kon wel een anonieme Iraanse woordvoerder citeren: Iran was bereid om als gastheer te fungeren bij directe gesprekken tussen Israël en de Palestijnen …. Ironie. Het signaal van Peking is belangrijker: aan het verder onder druk zetten van Iran – onder de vlag van een nieuwe kernwapenovereenkomst – worden grenzen gesteld. Ook Saoedie-Arabië en Israël ontdekken een nieuwe realiteit.

China bevestigde deze keer het bestaan van de overeenkomst. De Chinezen blijven overigens voorzichtig laveren tussen Iran en Saoedie-Arabië. Zij kijken naar de lange termijn. Minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken wil Europa zo dicht mogelijk tegen zich aan houden in de “systeemconcurrentie” met rivaal China. Desondanks sprak Merkel zich uit voor een “Europese Chinapolitiek”. De nieuwe zijderoutes komen langzaam onze richting op. Het Midden-Oosten is nu aan de beurt.

J.W.P. Schnerr

 

Tip: Voor wie even vrijaf wil nemen van grote Angelsaksische analyses (zoals The New Silk Roads, The Present and Future of the World van Peter Frankopan) is er nu een uitstekend overzicht: Frans-Paul van der Putten, De wederopstanding van China, Van prooi tot wereldmacht.