Gaza 2008-2009 en 2012

Door: Jan Schnerr - Laatst aangepast op: 25 mei 2012

Gaza na bombardement (Electronic Intifada, Ashraf Amra / APA images)

Samenvatting: Gaza en het Israëlische leger, 2008-2012

In het artikel hieronder worden twee militaire conflicten behandeld die de laatste vijf jaar plaatsvonden. In december/januari 2008/2009 vocht het Israëlische leger in de Gazastrook tegen de Palestijnse organisatie Hamas: Operatie Cast Lead. In november 2012 voerde Israël zware beschietingen uit op de Gazastrook. Op het laatste moment werd voorkomen dat het leger Gaza binnen trok, zoals eind 2008. Tot 2005 woonden er 8000 joodse kolonisten in de Gazastrook omgeven door een onevenredig grote legermacht. Het Israëlische leger trok zich in 2005 terug uit de strook. De bevolking van de joodse nederzettingen werd naar Israël en de andere bezette gebieden overgebracht. Dit wordt in het algemeen gezien als een terugslag van de kolonisatiepolitiek. In de Gazastrook zitten ruim anderhalf miljoen Palestijnen opgesloten sinds Israël in 2006 een lokkade instelde. Hamas heeft een gewapende organisatie en heeft in de afgelopen jaren vele raketten afgevuurd op het zuiden van Israël. Israëlische acties, meestal luchtaanvallen of beschietingen vanuit zee, kostten veel slachtoffers.

Operatie Gegoten Lood (Cast Lead) 2008 – 2009

Dat was een zeer bloedige strijd waarbij meer dan 1400 doden vielen en 5000 gewonden, vrijwel allemaal aan Palestijnse zijde. De verwoestingen waren enorm, hetgeen (ook in Europa) tot protesten leidde. Hamas is de tweede grote Palestijnse politieke organisatie, naast Fatah. Fatah maakt deel uit van het internationaal overleg. Hamas wordt door westerse regeringen als een terroristische organisatie beschouwd. Met Hamas wordt daarom officieel niet gepraat. In de Arabische wereld en ook daarbuiten beschouwen velen Hamas als een legitieme organisatie, die in 2006 eerlijke (“gemonitorde”) verkiezingen won in de bezette gebieden. Een groot probleem is dat de verwoestingen als gevolg van de blokkade van de Gazastrook niet of nauwelijks hersteld kunnen worden. Het gaat onder meer om voorzieningen als ziekenhuizen, waterleiding, elctriciteit, scholen, enzovoort. De Amerikaanse en Europese regeringen bleven achter Israël staan.

Operatie Wolkkolom (Pillar of Cloud, Pillar of Defense) 2012

In de jaren 2010 en 2011 vielen relatief weinig slachtoffers. Ook al voerde Israël geregeld acties uit en werden vanuit Gaza regelmatig raketten afgevuurd. Een complicatie was dat enkele kleine splintergroepen in Gaza (met name Islamitische Jihad) met Hamas concurreerden en in dat kader geregeld raketten afvuurden. In Israël beschuldigden sommigen Hamas van dubbelspel. Er waren niettemin sterke aanwijzingen dat Hamas aanstuurde op een permanent staakt-het-vuren. Op 14 november werd een Hamasleider die daarover met een Israëlische contactpersoon onderhandelde door Israël vermoord. Onmiddellijk daarna begonnen raketbeschietingen vanuit Gaza en bombardementen door de Israëlische luchtmacht. Israël riep 75.000 reservisten onder de wapenen en speculeerde over een groot offensief op de grond. De bombardementen waren zeer intensief maar het grondoffensief bleef uit. Waarschijnlijk kwam dit door politieke druk vanuit Washington, die weer het gevolg was van het gegeven dat de Arabische wereld en Turkije scherper reageerden dan tijdens “Cast Lead”. Op 21 november 2012 kwam een staakt-het-vuren tot stand. Publicaties achteraf maken aannemelijke dat Hamas politiek versterkt uit de strijd kwam, dat het militair niet teruggeslagen is en dat het op het punt van de blokkade enige verlichting voor de bevolking heeft kunnen bereiken.

 

I Cast Lead 2008 – 2009

De context van de Operatie Gegoten Lood

In 2005 trok Israël zich zonder onderhandelingen en op eigen voorwaarden terug uit de Gazastrook. De grenzen van het gebied, waarin ruim 1,2 miljoen mensen opeengepakt leven, werden ook daarna door het Israëlische leger bewaakt. De bewegingsvrijheid van de Gazanen was al zeer ernstig beperkt, sinds begin jaren ’90 Israël de niet-joodse bewoners begon te isoleren van Israël en van de Westelijke Jordaanoever. Rond Gaza werd na de terugtrekking een militair cordon ingesteld. Zowel op de grond als in het luchtruim als voor de kust. De bewegingsvrijheid van de bewoners werd daardoor vanaf 2005 in extreme mate beperkt.

In 2006 vonden er in de bezette gebieden (Westelijke Jordaanoever en Gaza maar exclusief Oost-Jeruzalem dat door Israël in 1980 geannexeerd is) Palestijnse verkiezingen plaats. Door de buitenlandse “monitors” werden die als correct gekwalificeerd. Hamas won de verkiezingen en probeerde een gezamenlijke regering met Fatah te vormen. Dit mislukte. Van buitenaf werd door Israël en de VS grote druk op Fatah uitgeoefend om niet met Hamas samen te werken. Er ontbrandde een strijd tussen de winnaar, Hamas en de concurrerende partij, Fatah. Israël en de VS steunden Fatah, de EU volgde die lijn. Het resultaat voor Hamas was dat het in 2007 alleen nog in de Gazastrook gezag uitoefende. Israël was inmiddels een zware blokkade begonnen van Gaza: brandstof, voedingsmiddelen, bouwmaterialen, enzovoort. Het Israëlische leger bestookte geregeld de strook. Tussen juni 2007 en juni 2008 bijvoorbeeld vonden alleen al 68 kinderen de dood bij zulke acties. Eind februari – begin maart 2008 werden bij een militaire actie 100 Palestijnen gedood, waarvan tenminste de helft burgers. Vanuit de Gazastrook werden betrekkelijk primitieve raketten afgevuurd op Israël, waarbij van 2005 tot 2008 vijftien Israëlische doden vielen.

De aanloop tot Operatie Gegoten Lood (“Cast lead”)

Onder bemiddeling van Egypte kwam een staakt-het-vuren tot stand dat duurde van juli 2008 tot begin november. De positie van Egypte in de Gaza-kwestie werd bepaald door drie factoren: a. De Egyptisch elite was afhankelijk van de VS en indirect van Israël. b. De VS, die het Egyptische leger financieel en met wapenleveranties steunden, zorgden er sinds begin jaren ’70 voor dat dit leger en zijn luchtmacht technologisch inferieur zijn ten opzichte van het Israëlische leger (de politiek van de “qualitative edge”). c. De Egyptische publieke opinie is zeer anti-Israël en weet dat de (tot 2011) onderdrukte Moslimbroederschap die sympathie deelt. d) Een vierde factor is de achterliggende vrees van Egypte dat Israël de verantwoordelijkheid voor de rampzalige situatie waarin de anderhalf miljoen bewoners van Gaza verkeren, naar Egypte schuift. Dat zou in het extreme geval kunnen leiden tot een reusachtige volksverhuizing van een wanhopige en geradicaliseerde Gaza-bevolking (zelfs in de huidige situatie is het voor het Egyptische leger al zeer moeilijk zijn gezag in de Sinaïwoestijn te doen gelden). Het resultaat van deze voor de Egyptische politieke en militaire elite knellende situatie is terug te vinden in de Egyptische politiek ten aanzien van Gaza: op strategisch niveau Israël niet in de wielen rijden (bijvoorbeeld ten aanzien van de Israëlische afgrendeling van Gaza) en op zichtbaar, politiek niveau bemiddelen als “neutrale” partij.

Tijdens het staakt-het-vuren dat in juli 2008 inging hield Hamas zich volgens alle waarnemers aan het bestand. Op 4 november, de dag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen, deed Israël een aanval op de Gazastrook. Daarmee was het staakt-het-vuren beëindigd. Egypte was op dat moment bezig een verlenging van het staakt-het-vuren uit te onderhandelen. Latere berichten spraken van maandenlange voorbereidingen door Israël voor militaire acties tegen de Gazastrook (Barak Ravid, Haaretz). Het verlengen van het staakt-het-vuren was voor Israël geen doel. Op 4 november werden zes Hamasleden gedood. Hamas verklaarde op 20 december dat dit een majeure schending was van de wapenstilstand en dat de organisatie het staakt-het-vuren niet zou verlengen.

De aanval door Israël

Een aantal dagen lang werden raketten afgevuurd op Israel. Op 27 december voerde Israël zeer zware bombardementen uit. In de nacht van 3 op 4 januari 2009 trok het grondleger Gaza binnen. De zittende Amerikaanse president (Bush) was sinds de Amerikaanse verkiezingen van 4 november een “lame duck” en de nieuwe president (Obama) droeg nog geen verantwoordelijkheid.

Door Israël werd op regeringsniveau meegedeeld dat geen onderscheid gemaakt werd tussen burgers en strijders in de Gazastrook. De bombardementen en grondacties werden voortgezet tot 18 januari 2009, de dag waarop Barack Obama als nieuwe Amerikaanse president werd geïnaugureerd. Getroffen werden woonwijken, scholen, moskeeën, VN-gebouwen, schuilplaatsen voor burgers, een universiteit en medische faciliteiten. Het aantal dodelijke slachtoffers onder Palestijnen was 1400 (onder wie ruim 300 kinderen) en 5000 gewonden. Er vielen 13 of 14 Israëlische doden onder wie 3 burgers. Amnesty International en Human Rights Watch beschreven in hun rapporten het gebruik van witte fosfor (vergelijkbaar met napalm) in dichtbevolkte gebieden, waaronder een school, een markt, medische locaties zoals een ziekenhuis en een grote schuilplaats onder de hoede van de UNWRA (een hulporganisatie van de Verenigde Naties).

De doelstellingen van Israël volgens analisten waren: a. Toebrengen van een zware slag aan Hamas. b. Reparatie van het door de Libanonoorlog van 2006 geschonden imago van het leger. c. Versterking van de positie van Fatah op de Westelijke Jordaanoever ten opzichte van Hamas. Hamas zou daardoor onder andere niet meer in staat zijn zijn aanhang op de Westelijke Jordaanoever te mobiliseren tegen de Palestijnse president Abbas, wiens termijn op 9 januari 2009 zou verstrijken. d. Als onuitgesproken doel wordt door veel commentatoren genoemd, het positioneren van de aan het bewind zijnde partijen Kadima en Arbeiderspartij als “hardliners” in verband met de Israëlische verkiezingen van 10 februari 2009.

Het gebruikte geweld; het verloop van de operatie

Internationaal kwam er veel kritiek op de overmaat aan geweld tegen Hamas en met name de Gazaanse bevolking. De Turkse regering en zijn premier Erdogan nam het voortouw bij het verwoorden van de verontwaardiging in de wereld en vooral in de islamitische landen. Een rapport van de door de VN ingestelde Commissie Goldstone kwam later in 2009 tot de conclusie dat “(…) conduct of the Israeli armed forces constitute grave breaches of the Fourth Geneva Convention in respect of wilful killings and wilfully causing great suffering to protected persons and as such give rise to individual criminal responsibility, (…)”. De aanval op Gaza had aanzienlijke invloed op de publieke opinie in de wereld. Voor de Arabische wereld was het een bevestiging van het beeld dat men had van Israël als aggressieve macht. In het westen kregen door het geweld acties als de culturele en economische boycot van Israël mede hierdoor momentum. Er vielen aan Palestijnse kant ruim 1400 doden en meer dan 5000 gewonden. Aan Israëlische zijde vielen 14 dodelijke slachtoffers. Het Israëlische uitgangspunt dat in principe alles in Gaza een militair doel was had verwoestende gevolgen op de grond. Het leidde tot een hoog percentage burgerslachtoffers van wie velen in direct contact op de grond werden gedood.

De aanval verliep als volgt:

1. 27 december: 50 gevechtsvliegtuigen vuren raketten af op vele doelen.

2. Van 3 tot 7 januari 2009 worden bommen met witte fosfor gebruikt.

3. In deze periode komen grondtroepen in actie. Noord-Gaza wordt intensief beschoten waarbij woongebouwen onder vuur komen te liggen. Aan het einde van deze fase wordt het aantal slachtoffers onder de Palestijnen geschat op 700 doden en 3000 gewonden.

4. Israëlische troepen dringen Beit Lahia binnen terwijl de inwoners vluchten. In felle gevechten worden drie Israëlische soldaten gedood.

5. Op 7 januari wordt een UNRWA-school gebombardeerd met 45 doden en 55 gewonden als gevolg.

6. Een ontwerp-resolutie in de Veiligheidsraad (VR) die oproept tot een staakt-het-vuren haalt het niet.

7. Op 8 januari neemt de VR resolutie 1860 aan.

8. Er zijn zeer intensieve beschietingen door Israël waarbij honderden raketten worden gebruikt. Het aantal doden ligt op 13 januari rond 1300, waaronder 330 kinderen en 80 vrouwen. Er zijn rond 4.850 gewonden.

9. Op 15 januari weet Egypte in het kader van een bemiddelingspoging een delegatie van Hamas naar Caïro te laten komen. Op 16 januari vinden de zwaarste beschietingen plaats sinds het begin van de aanval.

10. Israël kondigt op 17 januari eenzijdig een staakt-het-vuren af. De Palestijnse delegatie stemt daarmee in. Op 18 januari, tijdens de inauguratie van de Amerikaanse president begint Israël met terugtrekking van zijn troepen.

Dodelijke slachtoffers (x 10) Cast Lead (0 tot 10 jaar, 10 – 20, 20 – 30, enz. )
Bron: boek “gegoten lood”, Ingrid Rollema 2009 – 2011, design: ontwerpwerk

Het politiek-strategisch resultaat

Israël is erin geslaagd om de Palestijnen politiek verdeeld te houden: Hamas versus Fatah; Gaza versus de Westelijke Jordaanoever. Toch is niet duidelijk in hoeverre de aanval op Gaza daartoe op termijn werkelijk heeft bijgedragen, naast de andere wegen die Israël en de VS bewandelen om de Palestijnse interne politiek te beïnvloeden. Een ander punt is dat de Operatie Cast Lead niet tot gevolg heeft gehad dat de Gazaanse bevolking zich tegen Hamas keerde. Dat was de redenering van een deel van de Israëlische leiders. Zoals ook ten tijde van de Libanonoorlogen in 1982 en 2006. De gedachte dat “de vijand” (met name “de Arabier”) het verzet op zal geven als “de pijn” maar groot genoeg wordt, gaat terug op de zionistische Iron Wall-filosofie waarvan Zeev Jabotinsky in de jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw de bekendste exponent was.

Na de Gaza-actie ontstond al snel intern-Israëlische kritiek op de operationele prestaties van het leger (o.a. Stuart Cohen, februari 2009). Evenals in 2006 beweegt die kritiek zich rond de discrepantie tussen de enorme verwoestingskracht van de luchtmacht en de schamele prestaties op de grond. Ook nu wordt het leger aangewreven frustraties af te reageren op civiele doelen zonder strategische betekenis.

In Israëlische legerkringen is altijd veel belang toegekend aan de afschrikkingsfunctie van het leger (“deterrence”). Ook bij Cast Lead speelde de “restoration of deterrence” kennelijk een rol, omdat die in de loop der jaren zou zijn verminderd (1e en 2e intifada, geen actie tijdens de Iraakse scudaanvallen in 1990, terugtrekking uit Libanon in 2000, terugtrekking uit Gaza in 2005, de “mislukte” Libanonoorlog van 2006). Daarnaast is het “straffen van Hamas” als doel genoemd. Er zijn echter nauwelijks Hamas-leiders bij Cast Lead omgekomen. In diplomatiek opzicht heeft Cast Lead voor Israël niet geleid tot problemen met de (nieuwe) Amerikaanse regering, de Europese regeringen en de meeste Arabische regiems. Deze laatste lieten Hamas over het algemeen vallen. Wel is de relatie met Turkije beschadigd. In Europa heeft Cast Lead onder het publiek zeer waarschijnlijk bijgedragen aan de langzame erosie van de sympathie voor Israël. In Israël zelf was onder de joodse burgers de steun voor Cast Lead enorm.

 

II Pillar of Cloud, of Pillar of Defense 2012

De aanval

In 2012 waren vanuit Gaza 800 raketten afgevuurd op het zuiden van Israël. Deze maakten nauwelijks slachtoffers maar worden in de Israëlische politiek en zeker door de militaire leiding als een vernedering beschouwd. De raketten werden in elk geval genoemd als de reden voor de aanval op Gaza. Daarbij baarde met name de verbeterde militaire infrastructuur en de kwaliteit en de reikwijdte van de raketten Israël zorgen. De aanval vond plaats van 14 november 2012 tot 21 november. Op de 21e werd een staakt-het-vuren afgekondigd na dagenlange onderhandelingen tussen Israël en Hamas met Egypte als bemiddelaar. De operatie werd door Israël “Pillar of Cloud” genoemd (Wolkkolom), een verwijzing naar een Oud-Testamentisch verhaal. Vrij snel werd de benaming voor buitenlands gebruik veranderd in “Pillar of Defense”. In de Nederlandse pers werd het (NRC) “Operatie Wolkkolom”. Met het vermoorden door Israël van Ahmed Jabari, een van de topfunctionarissen van Hamas luidde het de aanval in. Daarbij werden naast Jabari 9 personen gedood, onder wie twee kinderen en 45 personen gewond. De daaropvolgende bombardementen waren zeer intensief. Het leger maakte achteraf bekend 1.500 doelen in Gaza te hebben gebombardeerd. Ongeveer 155 Gazanen vonden de dood (Merip) waaronder 100 burgers. 1.000 mensen raakten gewond, voor het meerendeel burgeslachtoffers.

Slachtoffers onder kinderen spelen in de strijd rond Gaza een belangrijke rol in de verbittering aan weerszijden en in de propagandastrijd naar buiten. Een overzicht van remember-these-children geeft de navolgende cijfers. Totaal aantal omgekomen kinderen in de periode 2000 – 2013 (t/m april): Israëlisch 129, Palestijns 1519. In achtereenvolgens 2008, 2009, 2010, 2011, 2012 en 2013 (t/m april) waren die cijfers: 4/160, 1/295, 0/15, 5/15, 0/44, en 0/3.

Hamas, de al-Qassem Brigades en de Islamitische Jihad vuurden een groot aantal raketten af op Israël, waarvan er overigens een ruim aantal door de gebrekkige techniek op Gaza zelf neerkwamen. Niettemin werd voor het eerst Tel Aviv geraakt. Opvallend was dat evenals tijdens “Cast Lead” in 2008/2009 de Gazaanse politie gericht werd aangevallen. Er werden in Israël 75.000 reservisten opgeroepen, hetgeen aanzienlijk meer was dan bij de Operatie Cast Lead in 2008. Er werd vanuit regeringskringen gespeculeerd over een groot grondoffensief. Door de legertop werd dat al gedurende enkele maanden gedaan. Israël liet tot het laatste moment open of dat grondoffensief er daadwerkelijk zou komen. Dat is uiteindelijk niet gebeurd. Er zijn verschillende opvattingen over wat tot die beslissing heeft geleid.

De politieke context

Israël had zich de laatste jaren met zijn aanslagen gericht op niet-Hamasleiders. Door sommigen werd dit gezien als een opschuiven in de richting van Hamas voor wat betreft het willen bereiken van een permanente wapenstilstand. Het vermoorden van Jabari lijkt een provocatie aan het adres van Hamas om de totstandkoming van een overeenkomst om de vijandelijkheden te stoppen te voorkomen. Jabari was recent de onderhandelaar voor Hamas geweest in de kwestie van de uitwisseling van gevangenen en hij stond ook op het moment van de aanslag op hem in contact met de Israëlische onderhandelaar. De bemiddelaar aan Israëlische zijde, Gershon Baskin bekritiseerde de liquidatie van Jabari (NYTimes, 15 november 2012. Ook: Aluf Benn). Hij stelde dat Jabari zeer kort daarvoor instemming van Hamas kreeg voor een ruil: “(…) cessation of Palestinian rocket fire into Israel in exchange for Israel’s easing of its five-year siege of Gaza (…)”.

In Egypte was de dictator Mubarak verdreven. De Moslimbroederschap die nu aan de regering was, stelde zich in militair opzicht neutraal op. Het bezoek van de president, Mursi aan Gaza gaf Israël het signaal dat een groot offensief niet zonder grote politieke schade zou kunnen plaatsvinden. Soortgelijke signalen gaven Tunesië en (belangrijker) Turkije. In oktober was de emir van Qatar op bezoek geweest. Openbare ontmoetingen van Arabische politici met Hamasleider Haniyeh vonden plaats. De internationale reacties bij het begin van de aanval op Gaza luidden:

  1. De VS, Engeland, Canada, Duitsland en veel andere westerse landen steunen Israël en “zijn recht om zichzelf te verdedigen”.
  2. Iran, Rusland, Egypte, Turkije en veel Arabische en moslimlanden elders veroordelen de aanval.

President Obama gebruikte de woorden: “There’s no country on earth that would tolerate missiles raining down on its citizens from outside its borders, (…)” Overigens beschouwen de VS, net als de VN en vele andere landen de Gazastrook als bezet gebied.

Het resultaat

Naast de dodelijke slachtoffers en de vele gewonden is er enorme schade aangericht aan de resterende civiele infrastructuur in Gaza. Ook moskeeën en huizen werden niet ontzien. Het leger claimde vele commandocentra, bases, lanceerinrichtingen, “terreurtunnels” en militaire opslagplaatsen te hebben getroffen en Hamas daarmee een zware slag te hebben toegebracht. Het prestige en de populariteit van Hamas in de Palestijnse gebieden en in de Arabische wereld was overigens enorm toegenomen. Het respect voor de Palestijnse Autoriteit nam navenant af. Veel Arabische ministers van buitenlandse zaken bezochten de Gazastrook tijdens het conflict, via de Egyptische grens en gefaciliteerd door Egypte. Binnen 72 uur na aanvang van de vijandelijkheden werd een top gehouden van de Arabische Liga, terwijl de Liga in 2008/2009 passief werd gehouden. Saoedi-Arabië, anti-Hamas tijdens Cast Lead, hield zich op de achtergrond.

Het lijkt waarschijnlijk dat Egypte, gesteund door Turkije en Qatar (dat in veel zaken een van Saoedi-Arabië onafhankelijke lijn volgt) Washington ertoe hebben gebracht om druk uit te oefenen op Israël om een staakt-het-vuren te accepteren. De VS speelden een minder centrale rol dan bij soortgelijke crises in het verleden. De voorwaarden van het staakt-het-vuren en de wijze waarop het tot stand kwam (al Jazeera, R. Falk) lijken per saldo op winst voor Hamas te wijzen. Bovendien verkreeg Hamas, hoewel het voor de VS, Israël en Europa formeel een “terroristische organisatie” blijft, door de overeenkomst in feite de rol van speler op het diplomatieke veld.

De kern van de overeenkomst is dat Hamas het afvuren van raketten vanuit Gaza stopt en Israël stopt met het aanvallen van Gaza. Israël committeerde zich aan:

  1. Afspraak om te stoppen met “incursions and targeting of individuals”.
  2. Afspraak om bijeen te komen om een regeling te treffen voor “opening the crossings and facilitating the movements of people and the transfer of goods, and refraining from restricting residents free movement, and targeting residents in border areas”.
  3. Toegang voor de Palestijnen tot de 500-meter buffer zone in de Gazastrook.
  4. De maritime zone die beschikbaar is voor Palestijnse vissers wordt uitgebreid van drie tot zes kilometer.

Het bovenstaande gevoegd bij het feit dat de militaire kracht van Hamas op zijn minst niet is gebroken en dat niet zeker is of Hamas de splintergroepen (die over eigen raketten beschikken) in de hand heeft, maakt het onzeker of Israël zich aan de overeenkomst zal houden. Israël claimde de vanuit Gaza afgeschoten raketten tijdens “Pillar of Defence ” zeer succesvol te hebben geneutraliseerd met het Iron Dome raketafweersysteem. Begin 2013 werd door Israëlische en Amerikaanse deskundigen het succespercentage van 84 procent in twijfel getrokken en in enkele publicaties gesteld op 5%.

 

Chronologie

30 maart – medio 2019 Aanhoudende demonstranties, ‘de Mars van de Terugkeer’, met als aanleiding de herdenking van de verdrijving van Palestijnen 70 jaar geleden: de ‘Nakba’. Langs de grensbarrière van de Gazastrook worden demonstranten beschoten door Israëlische scherpschutters. In totaal vielen er tot in de zomer 2019 ca. 300 doden en ca. 29.000 gewonden.
7 juli – 26 augustus 2014 Operatie Protective Edge/Beschermende Rand. Aantal doden tussen 2.131 (VN) en 2.168 (PCHR) onder wie 501 (VN) tot 519 (PCHR) kinderen. Er vielen 11.100 gewonden onder wie 3.374 kinderen, van wie 1.000 (VN) levenslang gehandicapt zullen blijven. Door de bombardementen werden 540.000 mensen op de vlucht gejaagd en verloren 100.000 mensen hun huis. Aan Israëlische kant vonden 66 soldaten en vijf burgers de dood.
november 2012 Operatie Wolkkolom/Pillar of Cloud/Pillar of Defense. 155 doden, ruim 1000 gewonden.
maart 2012 Luchtaanvallen op Gaza. 24 tot 27 doden en 80 gewonden.
dec. 2008 – jan. 2009 Operatie Gegoten Lood/Cast Lead. 1.400 doden en 5.000 gewonden.
februari 2008 Operatie Hete Winter/Hot Winter. 112 doden en 350 gewonden aan Palestijnse kant; 3 doden aan Israëlische kant.
25/28 juni 2006 Operatie Zomerregens/Summer Rains. 402 doden aan Palestijnse kant en meer dan 770 gewonden; 7 doden aan Israëlische kant en 51 gewonden.
31 oktober – 7 november 2006 Operatie Herfstwolken/Autumn Clouds. 54 doden, van wie een Israëlische militair.
2005 Terugtrekking/’disengagement’ 8.000 joodse kolonisten uit de Gazastrook, onder Sharon.
oktober 2004 Operatie Dagen van Boetedoening was een offensief van het Israëlische leger gericht tegen de makers van de Qassam-raketten in het noorden van de Gazastrook. Het offensief begon op 1 oktober 2004 en duurde tot 16 oktober 2004. Gedurende de operatie doden de Israëlische militairen tussen de 104 en 133 Palestijnen, inclusief 62-87 Palestijnse strijders 18-31 kinderen, braken 77 huizen af en beschadigden hiernaast nog enkele honderden andere. Ook publieke gebouwen als scholen, kinderspeelplaatsen en moskeeën werden beschadigd.
mei 2004 Operatie ‘Regenboog’. Huisverwoestingen ten behoeve van vrij schootsveld vanuit wachttorens. 17.000 mensen dakloos.
2000 tot 2005 Tweede Palestijnse volksopstand (“intifada”). Groot aantal slachtoffers (ook) in de Gazastrook.
jaren ’90 Oslo-proces. Perfectionering pasjessysteem. Afsnijden Gaza van de Westelijke Jordaanoever.
1987 tot begin jaren ’90 Afsnijden Gaza-economie van de Israëlische, inclusief stoppen pendel goedkope Palestijnse arbeiders naar Israël.
dec. 1987 – dec. 1989 Eerste Palestijnse volksopstand. Veel slachtoffers (vooral) in Gaza.
vanaf 1967 Israël bezet de Gazastrook. Beginnende joodse kolonisatie. Greep militair bestuur op Gazaanse maatschappij.
oktober 1956 – april 1957 Invasie Israëlisch leger in Gaza; terugtrekking na zes maanden.
1948 – 1967 Gaza onder Egyptisch gezag. Kleine militaire acties door Israël, gericht tegen infiltranten en boeren die terug willen naar hun grond.
1947 – 1948 Vlucht en verdrijving/nakba van 700.000 tot 800.000 Palestijnse Arabieren, van wie velen terecht komen in Gaza. Huizen en grond komen in joodse handen.

 

Literatuursuggesties:

1.Creveld, Martin van. The Sword and the Olive: A Critical History of the Israeli Defense Force. New York, Public Affairs, 2002.

2. Finkelstein, Norman. This Time We Went Too Far. Truth and Consequences of the Gaza Invasion. OR Books, 2011.

3. Barak Ravid: Haaretz, 28 december 2008.

4. Stuart A. Cohen: The Futility of Operation Cast Lead. BESA Center (Begin-Sadat Center for Strategic Studies), paper nr. 68, 16 februari 2009.

5. Faruqi, Daanish (ed.). From Camp David to Cast Lead: Essays on Israel, Palestine, and the Future of the Peace Process. Lexington Books, 2011.

Sites en zoektermen:

1. un.org documents resolutions

2. Avi Shlaim, The Guardian, 07/01/09

3. Goldstone report Gaza Cast Lead

4. Human Rights Watch hostilities Israel Hamas

5. Merip pillar of cloud

6. Gershon Baskin assassination Jabari New York Times november 15 2012

7. The National Mouin Rabbani Pillar of Cloud november 22 2012

8. al Jazeera nov 24 2012 Richard Falk Gaza ceasefire First impressions

9. Reuven Pedatzur pillar of cloud iron dome missile defence

10. middleeastmonitor us-and-israeli-experts iron dome

11. Stratfor Israel-and-Gaza Then-and-Now November 19, 2012

12. rememberthesechildren.org

CITATEN:

1. Yet the nature of the “surprise” we delivered against Hamas isn’t quite clear. I mean, did the group fail to deploy its airplanes? Did it fail to advance its armored corps…? Did it fail to deploy its Patriot missile batteries? (Ynet, 29/12/2008, door B. Michael, die kort daarna werd ontslagen door Yedioth Ahronoth)

2. We remember especially the Dallou family in Gaza that was completely annihilated with 11 of its members killed, including five of its children, due to a “mistake in identification of the right home” according to the Israeli army. Verklaring van de National Coalition of Christian Organizations in Palestine, 19/11/2012