De bijbel: Oude Testament
Christelijk zionisten zijn op grond van een bepaalde interpretatie van het Oude Testament, voorstander van de “terugkeer” van alle Joden naar het “Beloofde Land Israël”. Daarom steunen zij de joodse staat krachtig. Deze fundamentalistische gelovigen verwachten het Einde der Tijden met het “Armageddon”. De profetie voorspelt de vernietiging van miljoenen mensen (ook joden) waarna Christus op aarde terugkeert en de overgeblevenen, diegenen die zich tot Christus hebben bekend, meeneemt naar de hemel (de Verlossing). Ook joden kunnen gered worden, als zij zich tijdig bekeren tot het christendom.1zie voor dwarsverbanden tussen christelijk, joods en moslim fundamentalisme aangaande de Eindtijd: http://ikje.blogspot.nl/2014/09/het-groeiende-gevaar-van-selffulfilling.html
Christelijk ‘zionisme’ ouder dan joods zionisme
Het moderne christelijk zionisme ontstond in Engeland rond 1810 en verbreidde zich van daaruit naar de Verenigde Staten. In Engeland en Frankrijk – toen koloniale concurrenten – werd destijds veel gespeculeerd over een joods bruggenhoofd in het Ottomaanse Palestina. Bij een deel van de Engelse elite gingen politiek-strategische overwegingen en geloofsopvattingen hand-in-hand. Nb: Er zijn oudere vormen van christelijk zionisme, ook ver voor de negentiende eeuw. Die leidden vaak tot de gang naar het bijbelse land: pelgrimages, kruistochten, bouw van kerken en vestiging van kloosters.2Paas, Steven. Christian Zionism Examined. VTR Publications/RVB, Nürnberg/Hamburg, 2012.
20e eeuw: christelijk en joods zionisme3Paas, Steven. Israëlvisies in beweging: Gevolgen voor Kerk, geloof en theologie. Kampen, Brevier Uitgeverij, 2014. Zie ook de bespreking door J. Schnerr in Civis Mundi: ‘Een ontluisterend beeld van het idool van het Israëlisme: de staat Israël’. http://www.civismundi.nl/index.php?p=artikel&aid=2317
Het christelijk zionisme had tot in de eerste helft van de twintigste eeuw weinig uitstaande met het joodse politieke zionisme dat na 1890 opkwam. Een van de redenen was dat het zionistische streven naar een joods ‘thuisland’/staat lange tijd een seculiere zaak was. Hier vormde een deel van de Engelse elite een vroege uitzondering. Intellectueel en wetenschappelijk heeft de christelijke vorm van zionisme zich altijd bewogen in de marge van de theologie. Het ontstaan van de staat Israël in 1948 was een stimulans voor het christelijk zionisme. De verovering van het bijbelse Judea en Samaria (de Westelijke Jordaanoever, WJO) in 1967 had dat effect in nog sterkere mate. Profetie werd werkelijkheid! Vanaf 1977 ontstonden er banden tussen de Amerikaanse fundamentalistische christenen en Israël.4Sizer, Stephen. Christian Zionism. Road-map to Armageddon? Inter-Varsity Press, Leicester, 2004
Vanaf 1980 in VS: christenen versterken pro-Israëllobby
Pas ver na de Tweede Wereldoorlog werden de fundamentalistische christenen in de Verenigde Staten politiek actief op een effectieve manier. Dit beperkte de beleidsruimte voor Amerikaanse presidenten aanzienlijk. De massale steun van conservatieve christenen voor presidentskandidaat Reagan in plaats van Carter (verkiezingen 1980), betekende politiek gesproken dat voortaan een christelijke presidentskandidaat ook uitgesproken pro-Israël diende te zijn. De AIPAC, de belangrijkste strategische actor binnen de joodse pro Israël lobby heeft vanaf begin jaren ’80 nauwe relaties met de christen zionisten onderhouden.5Wagner, Donald. From Blackstone tot Bush: Christian Zionism in the United States (1890-2004)
Betekenis Israël voor religieus fundamentalisme
In de moderne wereld zal een ruim tweeduizend jaar oude heilsverwachting – de wederkomst van Jezus (voor christenen) dan wel zijn komst (voor joden) op Aarde – slechts een beperkte groep gelovigen aanspreken als zijnde meer dan een symbolische geloofsinhoud. Twee gebeurtenissen in de werkelijkheid hebben deze heilsverwachting voor grotere groepen gelovigen concreter en aantrekkelijk gemaakt: de oprichting van de staat Israël in 1948 en de verovering door Israël van de bijbelse gebieden Judea en Samaria (de WJO). Ook in Israël hebben deze gebeurtenissen grote invloed gehad op de (machts-) positie van de religieuze joden.6Zionisme en religie
Oneliners:
- In de Oudtestamentische liefde voor Israël vormt het Laatste Oordeel “een lastig punt”: joden zullen zich tijdig moeten bekeren.
Citaten:
- “A memorandum has been adressed to the Protestant monarchs of Europe on the subject of the restoration of the Jewish people to the land of Palestine. The document in question, dictated by (…) striking signs of the times, reverts tot the original covenant which secures that land to the descendants of Abraham.” Lord Shaftesbury in een advertentie in The Times op 4 november 1840.
- “[de christenzionisten] houden niet echt van het joodse volk. Ze houden van ons om te figureren in hun verhaal, in hun toneelstuk […] en dat betreft een stuk met vijf aktes, waarin de joden in de vierde akte verdwijnen.” Gershom Gorenberg, geciteerd door Mearsheimer en Walt, De Israëllobby, blz. 180, Uitg. Atlas, 2007.
- “Eerst de oprichting van de Joodse staat Israël in 1948 en daarna de ‘verovering’ van Judea en Samaria in 1967 werden heel concreet door zowel Joodse als christelijke kringen als het begin van de uiteindelijke verlossing aangeduid. Lastig is natuurlijk dat Joden en christenen het niet over eenzelfde invulling van die verlossing hebben.” Rabbijn Lody van de Kamp, Nederlands Dagblad, 24 januari 2017.