Jaar/tijdvak | Gebeurtenis | Toelichting |
---|---|---|
1516-1918 | Huidig Jordanië deel van Ottomaanse Rijk | |
1914-1918 | 1e Wereldoorlog. In het Midden-Oosten staan tegenover elkaar het Ottomaanse Rijk, gesteund door Duitsland vs. Frankrijk en Groot-Brittannië | Frankrijk en Groot-Brittannië zijn koloniale grootmachten met grote belangen in het Midden-Oosten |
1915 | Afspraken Faysal Hoessein-McMahon: verdrijven Ottomanen door Hoessein (Hashemiet) leidt tot tegenprestatie | In ruil werkt Groot-Brittannië mee aan Arabische staat, waarin o.m. Syrië, Palestina |
1916-1918 | Great Arab Revolt: opstand Arabische gebieden tegen Ottomaanse heersers | Het Arabische leger overwint Ottomanen |
1916 | Geheime afspraken Frankrijk/Groot-Brittannië: Sykes-Picot overeenkomst. In strijd met afspraken met Hoessein | Palestina/Jordanië gaat naar Groot-Brittannië, Syrië naar Frankrijk |
1918 | Einde Eerste Wereldoorlog. Einde Ottomaanse Rijk | |
1918 | Engelse troepen nemen huidig Israël/Jordanië (excl. Golanhoogte) in | Fransen installeren zich in Syrië |
1918-1920 | Beloofde Arabische staat komt niet tot stand door verraad Britten en Fransen | |
1920 | Conferentie San Remo wijst Palestina (incl. huidig Jordanië) toe aan Britse invloedssfeer | |
November 1920 | Fransen dwingen Faysal Hoessein (het toegezegde) Syrië op te geven | Abdullah Hoessein op punt om de Fransen aan te vallen |
April 1921 | Britten installeren Abdullah aan het hoofd van emiraat Transjordanië | Deels genoegdoening voor verraad in 19161Transjordan and Israel: Examining the Foundations of a Special Relationship. Tamim K. Kashgari. Inquiries Journal 2011, Vol. 3 No. 03 |
Begin 1922 | Engeland scheidt Palestina en Transjordanië | |
24/07/1922 | Palestina (incl. Transjordanië) onder Brits VN-mandaat (sloot aan bij Sykes-Picot) | |
Sept. 1922 | Engelsen sluiten Transjordanië voor joodse immigratie | |
16/09/1922 | Groot-Brittannië deelt Volkenbond mee dat Balfour Verklaring niet Transjordanië betreft | Gaat om toezegging ‘joods tehuis’ in Palestina |
25/05/1923 | Transjordanië in beperkte mate zelfbestuur | Onder ‘emir’ Abdullah I |
1924 | In dit jaar accepteerde de Hoge Moslim Raad van Palestina de Hashemieten als de hoeders (custodians) van het Al-Aqsa complex | Sindsdien wordt deze taak vervuld door het koningshuis van Jordanië |
1928 | Brits-Transjordaans verdrag: jordanië formeel onafhankelijk | Greep Groot-Brittannië op militaire, fin., buitenlandse zaken |
Maart 1946 | Verdrag van Londen: Emiraat Transjordanië wordt Hashemitische Koninkrijk Transjordanië | Mandaat Volkenbond op verzoek Groot-Brittannië beëindigd. Emir Abdullah wordt koning |
1948-1949 | Oorlog tussen Israël en (Arabische landen). Koningshuis Jordanië in dubbelrol | Tijdens oorlog contact Jordanië met joodse leiders |
1948-1949 | Palestijnse vluchtelingen: 400.000 naar WJO+O.-Jeruzalem, 100.000 n. huidig Jordanië | |
Dec. 1948 | Westelijke Jordaanoever (WJO) inclusief Oost-Jeruzalem onder bestuur Jordanië | Jericho Conferentie |
1950 | Jordanië annexeert WJO+Oost-Jeruzalem; de Rotskoepel en andere heiligdommen komen onder gezag koning Abdullah | Groot-Brittannië erkent annexatie |
20/03/1950 | 1e infiltratie Israëlisch leger in Jordanië; wraak voor Palestijnen die bezittingen komen ophalen | Aantal infiltraties door Israël loopt geleidelijk op tot ca. 14 per week2J.Bagott Glubb in “A Soldier with the Arabs” (1957) |
1951 | Koning Abdullah vermoord door Palestijn. Opgevolgd door Abdullah II (Hoessein) | Wraak voor collaboratie met zionisten in 1948 |
14/10/1953 | Aanval Israëlisch leger op dorp Qibya/Jord. Commandant Unit 101: Ariel Sharon | 70 doden, meest vrouwen en kinderen3J.Bagott Glubb in “A Soldier with the Arabs” (1957) |
1e helft 1967 | Hoessein sluit pact met Egypte/Syrië uit vrees dat anders PLO zijn regiem beëindigt | Jordanië balanceert tussen Israël/VS en Egypte/Syrië |
Juni 1967 tot heden | Israëlisch leger bezet WJO inclusief Jeruzalem in oorlog met Egypte, Syrië, Jordanië en Irak | 250.000 tot 300.000 Palestijnen vluchten over Jordaan naar huidig Jordanië |
1967 en daarna | Aandeel Palestijnen in Jordanië groeide naar 60-70% van totaal. Lange tijd fictie: 49%. Koningshuis bewaart evenwicht | Stabiliteit op basis verdeling macht tussen Palestijnen en ‘Bedoeïnen’ |
Vanaf 1967 | Hoessein geholpen door VS/Gr.-Br., bedreigd door PLO, voert geheim overleg met Israël | Jordanië blijft (tot 1994) officieel in staat van oorlog met Israël |
21/03/1968 | Israël valt Palestijns kamp Karameh aan; leidt verliezen tegen PLO+leger Jordanië | Kern van Palestijnse verzet zat toen in Jordanië |
Juni en aug. 1968 | Israël neemt wraak met zware aanvallen op Irbid (juni) en As-Salt (augustus) | |
1970 | Toenemend geweld tussen PLO en leger Jordanië. Na terreuractie van Palestijnse PFLP in sept. wordt PLO verslagen | ‘Zwarte september’. PLO-strijders naar Libanon |
1973 | Oktoberoorlog: rustig aan Isr.-Jord. grens | |
Oktober 1974 | Arabische Liga incl. Jordanië, erkent PLO als enige vertegenwoordiger Palestijnse volk. Jordanië verklaart nimmer een federatie te zullen aangaan met een Pal. staat | Jordanië stelt zich niet meer op als vertegenwoordiger van de Palestijnen WJO en O.-Jeruzalem |
Mei 1977 | Likoed regering: kolonisatie O.-Jeruzalem en WJO krijgt bredere politieke aandacht. ‘WJO’ wordt ‘Judea en Samaria’ | ‘Transfer’ Palestijnen naar Jordanië (ook wel: Jordaanse optie) in discussie4Yitzhak Shamir in 1982: “reduced to its true proportions, the problem is clearly not the lack of a homeland for the Palestinian Arabs. That homeland is Trans-Jordan, or Eastern Palestine (…)” Daniel Pipes in: https://www.commentarymagazine.com/articles/daniel-pipes/is-jordan-palestine/ |
Juli 1977 | Carter (VS), Sadat (Eg.) bespreken met Hoessein mogelijkheid van een relatie tussen Jordanië en een Palestijnse ‘entiteit’ | Arafat (PLO) is tegen |
Eind 1977-1984 | Geen contacten tussen Jordanië en Israël. Hoessein vreest Jordaanse Optie | ‘Jordanië is de Palestijnse staat’, populairder in Israël |
1980 | Israël annexeert Jeruzalem | |
1984-1985 | Hoessein zoekt toenadering tot PLO, met oog op Palestijnse Jordaniërs | Wil legitimatie van zijn regiem vergroten |
Dec.1987-dec. 1989 | 1e Palestijnse volksopstand. Toenadering Hoessein door Palestijnse ‘straat’ afgewezen | PLO verrast door opstand maar past zich aan. |
1988 | Jordanië draagt zijn aanspraken op de WJO over aan de Palestijnen | Arabische Liga had PLO en Arafat ‘opgewaardeerd’ |
1990-1991 | Jordanië koos de kant van Irak in de Golfoorlog. VS straft Jordanië economisch | Ca. 250.000 vluchtelingen arriveerden uit Koeweit |
Jaren ‘90 | Onvrede met regiem vooral vertolkt door Moslim Broederschap; burgerrechten ingeperkt, kiesstelsel aangepast |
Steden raken ondervertegenwoordigd (veel Palestijnen)5http://www.palestina-komitee.nl/nieuws/330 Verandering komt eraan? – De ‘Arabische revolte’ in Jordanië. Egbert Harmsen, 07/02/2011 |
Oktober 1994 | Jordaans-Israëlisch vredesverdrag. Jordanië erkent Israël als staat (niet als ‘joodse’ staat) | Achtergrond: in 1993 zijn de Oslo Akkoorden gesloten |
Mei 1997 | Spanningen rond de (vrij vage) afspraken in het vredesverdrag over waterverdeling | Reeds kort na 1994 onvrede (Israël beheerst de toevoer) |
Februari 1999 | Koning Hussein overlijdt. Zijn zoon volgt hem op, Abdullah II | De opvolger krijgt te maken met afkeer van het vredesverdrag met Israël en de band met de VS |
Maart 1999 | Spanning rond water. Jordanië legt zich neer bij voor Israël zeer gunstige afspraken | Waterprobleem bedreigt in Jordanië de stabiliteit |
Vanaf 2000 | VS zijn zeer actief bij opbouw Jordaanse inlichtingendienst; nauwe band met CIA | Government Intelligence Directorate |
2000-2004 | Jordanië trekt zijn ambassadeur terug uit Israël uit protest tegen militair geweld | Van 2000 tot 2005: in WJO 2e Palestijnse volksopstand |
September 2002 | Jordanië en Israël sluiten overeenkomst om water te pompen van de Rode Zee naar de in problemen verkerende Dode Zee. | |
Ca. 2000-heden | Chronisch probleem: Jordaanse economie kwetsbaar voor externe crises; koning balanceert tussen min of meer tribale Bedoeïnen en ‘politieke’ Palestijnen | Tussen 1946 en 2011 heeft de Koning 60 premiers ontslagen en vervangen. Bedoeïenen chronisch bevoordeeld in Kiessysteem |
2003-2004 | Onder Abdullah II inspanning Palestijnen en Bedoeïenen verenigen op nationale waarden | Het ‘Jordania First’ project |
09/11/2005 | Bomaanslag door Al-Qaïda op drie hotels: populair bij veiligheidsdiensten VS, Israël | |
2011 | De koning waarschuwt tegen ‘sluipende Jordaanse optie’ door kolonisatie WJO. Signaal: Pal. staat nauwelijks meer mogelijk | ‘Federatie’ Jord./Pal. staat zou ‘second best’ zijn |
2011-2020 | Jordanië zwaar getroffen door burgeroorlog in Syrië, zowel economisch als door komst vluchtelingen | |
Jan. 2020 | Noble Energy (VS) levert gas uit Israëlisch Leviathan veld; $10 mrd overeenkomst voor 15 jaar | Veel weerstand in Jordanië tegen gas ‘van de vijand’ |
2020 | Koning van Jordanië verzet zich hevig tegen annexatieplan regering Netanyhu/Gantz | Grootste angst: ‘Jordaanse optie’ na annexatie |