Private sector, diamantindustrie

Door: Jan Schnerr - Laatst aangepast op: 16 februari 2020

Israël en de diamantindustrie

1 Omvang van de Israëlische diamantindustrie

Israël is een van de grote exporteurs van bewerkte en geslepen diamanten. De afzet gaat naar de juwelenhandel en naar de wetenschap en de industrie in verband met de extreme hardheid van het materiaal. Israëlische bedrijven importeren ruwe diamanten om ze in Ramat Gan bij Tel Aviv te bewerken, waardoor de waarde zeer sterk toeneemt. De geëxporteerde diamanten maken 20 tot 25 % uit van de industriële export van Israël. De omzet van deze sector wisselt strekt met de wereldconjunctuur¹; sinds 2011 is er een daling te constateren. De VS en Hong Kong zijn de grootste afnemers. De export naar de EU loopt voornamelijk via Antwerpen en maakt een kleine 10% uit van de totale export van Israël naar de EU.²

De topexporteurs in 2018 waren³:

India:	$25.6 miljard (18.8% van wereldtotaal)
VS:	$20 miljard (14.7%)
Hong Kong:	$16.2 miljard (11.9%)
België:	$15 miljard (11%)
Israël:	$14.4 miljard (10.6%)
Verenigde Arabische Emiraten:	$13.5 miljard (9.9%).

Bij deze cijfers moet worden aangetekend dat de plaats van Israël in deze rij niet de zeer grote invloed van Israëlische diamantbranche weerspiegelt in de wereldwijde diamanthandel en -bewerking (zie hierna). En verder dat de Israëlische overheid sinds een aantal jaren de diamantexport weglaat uit de algemene exportstatistiek “om niet een scheef beeld te geven van de export door het land”.

2 Wereldwijde vertakking

De diamanthandel kent naast Tel Aviv andere grote centra: Antwerpen, Londen, Hong Kong, New York, Dubai en Mumbai. Antwerpen is het belangrijkste centrum voor de handel in ruwe diamanten; waarschijnlijk passeren rond de 80% van de ruwe diamanten de Antwerpse beurs. De wegen die de ruwe stenen afleggen tot aan het eindproduct bij juweliers of andere gebruikers zijn vaak zeer complex en mede daardoor ondoorzichtig. Dat laatste geldt in sterke mate voor de gang van zaken binnen de herkomstlanden in Afrika, en in wat mindere mate voor de officieel meer gereguleerde handel daarna.

Hoewel de laatste decennia veel bewerking en handel vanuit Israël is verschoven naar landen als India, Vietnam en Laos hebben de (tot voor kort) 1.400 bedrijven die in Israël actief zijn een sterke greep op deze activiteiten behouden, zowel vaktechnisch als wat betreft de typische zakencultuur van de sector.⁴

3 Concentratie van eigendom en invloed

Conform het beeld in grote delen van de economie van Israël, ook wat betreft het joodse volksdeel, is in de diamantsector de vermogensongelijkheid aanzienlijk. Aan de top van de piramide verschijnen namen van miljardairs als Benny Steinmetz (Steinmetz Diamond Group), Lev Leviev (Africa-Israel Investments), de Schnitzer familie en Dan Gertler. De verwevenheid van deze ‘tycoons’ en hun clans met overheden in Afrikaanse landen – Sierra Leone, Zambia, Congo, Zimbabwe, Angola, Ivoorkust, Liberia en Namibië – via vaak dubieuze partners is aanzienlijk, evenals die met de Israëlische overheid en veiligheidssector.

4 ‘Bloeddiamanten’, het Kimberleyproces

In de jaren negentig van de vorige eeuw kwam vanuit de Verenigde Naties het ‘Kimberleyproces’ op gang. Aanleiding voor deze internationale poging om de diamantwinning en -handel ‘schoon’ te maken, waren klachten over de erbarmelijke toestanden in de diamantmijnen en concrete verdenkingen ten aanzien van financiering door schakels in de handel, van corrupte regiems en van (burger-)oorlogen, vooral op het Afrikaanse continent. Het Amerikaanse anti-terrorismebeleid gaf vanaf 2001 een flinke stimulans aan het Kimberleyproces. Het officiële resultaat was dat zogenaamde bloeddiamanten werden uitgesloten via certificatie, van uitsluitend ‘conflictvrije’ diamanten. Dat was het Kimberley Process Certification Scheme, dat in 2003 door veel landen werd ondertekend.

Bloeddiamanten werden gedefinieerd als, ruwe diamanten die gebruikt worden door rebellengroepen om gewapende conflicten te financieren teneinde legitieme overheden te ondermijnen (rough diamonds used by rebel movements, or the allies of rebels, to finance conflict aimed at undermining legitimate governments). Over deze definitie, die tekortschoot om bloeddiamanten effectief uit de officiële handel te weren, is na 2003 jarenlang binnen de WDC (World Diamond Council) gediscussieerd. De invloedrijke IDE (Israel Diamond Exchange) onder leiding van zijn voorzitter Shmuel Schnitzer heeft een belangrijke rol gespeeld in het tegenhouden van een aanpassing van de definitie. Een bijeenkomst eind 2019 mislukte volledig.⁵ De kritische KP (Kimberley Process) Civil Society Coalition concludeerde, “(…) as the KP continues to lose relevance and credibility, it is ever more clear that we will have to look outside of this rigid process to find the real solutions for improving diamond governance and defending the interests of diamond mining communities”.⁶⁷

Achteraf wordt wel de vraag gesteld of de oorspronkelijke VN-doelstelling en het antiterrorisme motief van invloedrijke regeringen – met name die van de VS en Israël – wel tot sanering van de diamantsector konden leiden: ‘It isn’t certain whether the new US legislation [2001/2002], the Kimberley Process agreement, or even the revelations of Al Qaeda ties to illicit African diamond trade will lead to greater openness. The diamond industry has kept its cards close to its chest for centuries.’⁸

5 De boycotbeweging en diamanten

Er is een wereldwijde beweging die een boycot bepleit van bedrijven die werkzaam zijn in of mede ten behoeve van de joodse nederzettingen in de bezette gebieden: Boycot, Desinvesteren en Sancties (BDS). Ten aanzien van de diamantsector, die in Israël zelf is gevestigd en dus niet in bezet gebied, is het argument dat de enorme bijdrage die de sector levert aan de economie een van de belangrijkste financieringsbronnen is voor de militaire bezetting en de daarmee verbonden politiek die volgens de internationale gemeenschap in strijd is met het internationaal recht. De Israëlische politiek-econoom Shir Hever (2018): “The Israeli diamond industry contributes about $1 billion annually to the Israeli military. Every time you buy an Israeli diamond some of that money ends up in the Israeli military”.⁹

Sean Clinton heeft in diverse artikelen onder meer het punt naar voren gebracht dat het Kimberley Process zich richt op ruwe diamanten, waardoor de door Israëlische bedrijven gemaakte winsten en hun betekenis voor de veiligheidssector buiten beeld blijven. Zie hier en hier en het literatuuroverzicht.

Literatuur

https://www.dw.com/en/africa-is-rich-in-diamonds-but-still-poor/a-40551741
The Political Economy of Israel’s Occupation: Repression Beyond Exploitation 1st Edition by Shir Hever Pluto Press, 2010.
Asa Winstanley (Editor), Frank Barat. Corporate Complicity in Israel’s Occupation: Evidence from the London Session of the Russell Tribunal on Palestine. Pluto Press, 2011.
https://www.parool.nl/kunst-media/de-opvallende-geschiedenis-van-de-amsterdamse-diamanthandel~b8e37fe3/ Geschiedenis van de Amsterdamse diamanthandel
https://www.jpost.com/Business/Business-Features/Diamonds-are-not-a-boycotters-best-friend-347843 (It may be hard to boycott Israeli diamonds because so many of them make their way through the country’s exchanges in some way or another) 08/04/2014
Artikelen van Sean Clinton:
http://abu-pessoptimist.blogspot.nl/2014/03/bouwer-van-nederzettingen-op-de.html (Siebel/Lev Leviev handelt in bloeddiamant en bouwt in bezet Palestijns gebied)
Artikelen van David Cronin:
- https://electronicintifada.net/blogs/david-cronin/are-diamonds-israels-best-friend
  Are diamonds Israel’s best friend? David Cronin 3 May 2012
- https://electronicintifada.net/blogs/david-cronin/express-delivery-israels-war-diamonds David Cronin 23 August 2013
- https://www.hln.be/geld/diamanthandel-krijgt-wereldwijd-klappen-maar-is-meest-voelbaar-in-antwerpen-daling-met-20-procent~a8f9d005/ wereldwijde trend

Citaten:

“The bourse bought ceramic bullet-proof vests for the engineering unit soldiers and organized trucks of equipment that were sent to the fighters.” IDE President Shmuel Schnitzer op een bijeenkomst van de Israel Diamond Exchange tijdens de Operatie Protective Edge in de Gazastrook, 04/08/2014. https://www.en.isde.co.il/article.aspx?id=28397
“Israël mag dan een klein landje zijn, maar als het gaat om diamanten, is het een absolute grootmacht.” Website Israëlische ambassade, Den Haag, 02/2020

Tags: bloeddiamanten, BOYCOT, diamant, diamant handel, diamant sector, ECONOMIE, export, ISRAEL, kimberley process