Historie

Door: Jan Schnerr - Laatst aangepast op: 20 december 2012
Vluchtelingen in 1948; mannen tussen 10 en 50 jaar gingen naar krijgsgevangenkampen. Uit: Ilan Pappe, De etnische zuivering van Palestina

Vluchtelingen in 1948; mannen tussen 10 en 50 jaar gingen naar krijgsgevangenkampen. Uit: Ilan Pappe, De etnische zuivering van Palestina

Samenvatting

In 1914 woonden er 60.000 joden in Palestina, van wie ongeveer 33.000 recente immigranten en 683.000 Arabieren. Daarna ontstond geleidelijk een economische verdringing van de Arabische bevolking door de joodse immigrantenmaatschappij. De status van de Palestijnse Arabieren onder het Britse Mandaat (tot 1948) was officieel gelijk aan die van de joden: “ingezetenen van Palestina” met Brits-Palestijnse paspoorten. De joods-Arabische oorlog van 1948/1949 leidde vanaf maart 1948 tot de vlucht van rond 700.000 tot 800.000 Palestijnen uit hun land: de “nakba” (catastrofe).

VN-resolutie 194 van december 1948, die Palestijnse vluchtelingen een repatriërings- of compensatierecht geeft, werd door Israël nooit uitgevoerd. Van de in Israël (binnen de toenmalige grenzen) achtergebleven Palestijnen was rond 25 % “internal refugees”, gevlucht uit dorpen die waren verwoest.

In de periode tot 1956 werd de basis gelegd voor de politiek van het weigeren van de terugkeer van Palestijnse vluchtelingen, ook in het kader van eventuele toekomstige vredesakkoorden. Israël oefende grote militaire druk uit op de omliggende landen (Libanon, Jordanië en Egypte) om de vluchtelingen te verwijderen uit de grensgebieden en hen verder over de Arabische wereld te verspreiden. In die jaren ’50 probeerden tienduizenden vluchtelingen terug te keren naar hun woonplaatsen, vaak met familiehereniging als doel. Israël trad hard op tegen deze “infiltranten”. Er zijn schattingen dat deze “free fire” politiek 2.700 tot 5.000 mensenlevens heeft gekost.

Eén van de tragische kanten van het Palestijnse vluchtelingenprobleem is het geweld tegen hen, vaak gericht op vluchtelingenkampen en het opnieuw moeten vluchten. Dit fenomeen heeft zich op grote schaal voorgedaan in de oorlogen van 1967, 1973 en tijdens de Libanonoorlog van 1982.

Ook in de “Zevendaagse Oorlog” in juli 1993 was een belangrijk doel het naar het noorden te verjagen van Palestijnse vluchtelingen uit Zuid-Libanon. 300.000 mensen vluchtten toen verder naar het noorden. Door de “zesdaagse oorlog” van 1967 moesten 350.000 Palestijnen de veroverde gebieden ontvluchten. Daaronder waren veel vluchtelingen uit 1948/1949. Daarna bleef er sprake van een geleidelijk vertrek van Palestijnen uit de bezette gebieden. Een studie uit 2007 komt tot een schatting van 15 % van de Palestijnse huishoudens in de Westelijke Jordaanoever en Gaza, waaruit in de periode 1987 (eerste intifada) tot 2007 tenminste één familielid is geëmigreerd.

De Palestijnse vluchtelingen hebben overigens in vervolg op hun eerste (en soms tweede) vlucht in belangrijke mate bijgedragen aan de zeer dynamische arbeidsmarkt in het Midden-Oosten, met name in de olieproducerende landen.

 

Literatuursuggesties:

1. Abu-Mukh, L. Movement to and from the Palestinian Territories under Israeli

Occupation after Oslo (1993-2006). European University Institute, European

Commission, Euromed Cooperation Office. CARIM, RR 2006/02.

2. Elnajjar, H. Planned Emigration: The Palestinian Case, In:

International Migration Review, Vol. 27, No. 1, pp. 34-50 (Spring, 1993).

3. Morris, Benny. The Birth of the Palestinian Refugee Problem 1947-1949. Cambridge; Cambridge University Press, 1987.

4. Morris, Benny. 1948 and After: Israel and the Palestinians. Oxford, UK; New York: Clarendon, 1990.

5. Morris, Benny. Israel’s Border Wars, 1949-1956; Arab Infiltration, Israeli Retaliation and the Countdown to the Suez War. Oxford Clarendon Press, 1993.

6. Farsoun, Samih K. and Naseer Aruri. Palestine and the Palestinians: A Social and Political History, Boulder. CO: Westview, 2006, 2nd ed.

7. Pappé, Ilan. The Ethnic cleansing of Palestine. Oneworld Publications, 2006.

8. Karmi, Ghada (red) en Eugene Cotran (red). The Palestinian Exodus: 1948-1998. Ithaca Press, 1999.

Sites en zoektermen:

1. un resolutions palestine refugees

2. Livia Rokach, dagboek/diary Moshe Sharett

3. Folke Bernadotte terugkeer/return refugees

4. wikipedia palestinian exodus

5. Avi Shlaim Israel’s Border Wars 1949-1956

6. Helene Thiollet labor migrants palestine refugees

7. Palestine returnees Gulf War 1991 Maliki & Shalabi

CITATEN:

1. “There may be an attempt to reach peace by pressuring us to make concessions on the question of territory and the refugees. I warned [the ambassadors] against any thought of the possibility of returning a few tens of thousands of refugees, even at the price of peace.Moshe Sharett, Israëlisch minister van buitenlandse zaken in zijn dagboek op 28 mei 1955 (geciteerd door Livia Rokach in Israel’s Sacred Terrorism, derde dr., 1986).

2. “The same way Tel Aviv was to symbolize the materialization of the national aspirations of the Jews, Jaffa, the greatest and richest Palestinian city, symbolized the Palestinian national aspiration. Perhaps for that reason many Jews saw Jaffa’s independent and autonomous existence as something intolerable, (…).” Uit: “White City, Black City: Architecture and War in Tel Aviv and Jaffa” (eng. vert.), Babel, Tel Aviv, 2005/2009.