Chronologie van Jeruzalem
| 1000 voor C. | Palestina bevat een gebied dat bestaat uit het huidige Israël, de Palestijnse gebieden en delen van Jordanië, Syrië en Libanon. Door haar strategische en vruchtbare ligging aan zee kreeg Palestina al vroeg te maken met verschillende bezetters. Het gebied werd onder andere veroverd door de Egyptenaren, Assyriërs, Babyloniërs, Perzen, Alexander de Grote en de Romeinen. |
| 750 voor C. | Koninkrijk Israël wordt gevestigd en een paar decennia later een vergelijkbaar staatje (Juda) met Jeruzalem als politiek en religieus centrum. De inwoners van deze gebieden hangen een monotheïstische religie aan, het jodendom. (Nb: Volgens de overlevering waren er twaalf ‘stammen van Israël’. Daarvan werd de stam Juda die zich ten zuiden van Jeruzalem had gevestigd, de machtigste. Ook volgens de overlevering veroverde de bijbelse koning David rond 1000 vC de kleine nederzetting genaamd Jebus op de lokale bevolking, de Jebusieten. Hij maakte het als Jeruzalem tot hoofdstad van zijn koninkrijk Israël.) |
| 722 voor C. | Het koninkrijk Israël valt in handen van het Nieuw–Assyrische Rijk en veel inwoners vluchten naar Juda. Tien stammen raakte verspreid en gingen op in de bevolking in de regio. |
| 597 voor C. | De plaatsvervangend koning van Jeruzalem komt openlijk in opstand tegen Babylon. Nebukadnezar II voerde vanaf dit jaar gedurende 47 jaar aanvallen op Juda uit. Een Babylonisch verslag in spijkerschrift maakt melding van deze eerste strafexpeditie tegen Jeruzalem op 16 maart van dat jaar. |
| 587 voor C. | Omdat een harde kern in Jeruzalem nog steeds weigert de Babylonische suprematie te erkennen, volgt in 587 v.Chr. een tweede beleg van Jeruzalem. De stad valt in handen van de Babyloniërs wordt platgebrand. De tempel wordt verwoest. Een deel van de bevolking van Juda vertrekt in ballingschap naar Babylon. |
| 538 – 445 voor C. | Wanneer de Perzen Babylon innemen, vaardigt Cyrus een decreet uit dat voorziet in herstel van de joodse gemeenschap en cultus in Jeruzalem. Een kleine groep pioniers keert terug en krijgt toestemming de tempel te herbouwen echter wel onder Perzische heerschappij. Onder de Perzen worden de joden betrekkelijk ongemoeid gelaten en kunnen ze hun godsdienst vrijelijk beoefenen. Maar de stad blijft belegerd. In 445 v.Chr. wordt een joods ambtenaar van hoge rang aan het hof, stadhouder voor Juda in Jeruzalem. Hij beweegt de koning om de wederopbouw van de muur toe te staan. Hij voert dit heel snel uit. Zo’n 10.000 afstammelingen van ballingen vestigen zich vanuit Babylon in en om Jeruzalem. |
| 330 voor C. | Het Perzische Rijk wordt veroverd door de Macedonisch-Griekse koning Alexander de Grote. Hiermee begint de periode van het hellenisme voor Jeruzalem. |
| 63 voor C. | De Romeinse tijd vangt aan met de verovering van de stad Jeruzalem door Pompeius. Juda wordt een vazalstaat van Rome. |
| 66 na C. | De eerste joodse opstand vindt plaats. Deze wordt onderdrukt en in het jaar 70 verwoesten de Romeinen de stad. De tempel wordt in brand gestoken. Het enige overblijfsel van de tempel is een deel van de Westelijke muur, die nu bekend staat als de Klaagmuur. Op de ruïnes van de stad wordt een Romeins legerkamp opgericht. |
| 130/ 135 na C. | Keizer Hadrianus bezoekt de stad en besluit er een Romeinse kolonie te vestigen. In het jaar 135 wordt Jeruzalem door de Joden, onder leiding van Bar Kochba veroverd (tweede joodse opstand). Zij maken Jeruzalem opnieuw tot hun hoofdstad en richten er een voorlopige tempel op. Hadrianus herovert de stad en geeft haar een andere naam. Op de Tempelberg wordt een Romeinse tempel gebouwd (ter verering van Jupiter). De Joden wordt de toegang tot de stad ontzegd. |
| 326 na C. | Helena, moeder van keizer Constantijn de Grote, bezoekt de stad en deze krijgt opnieuw de naam Jeruzalem. Een paar jaar later geeft Constantijn de opdracht tot de bouw van de Heilige Grafkerk. |
| 438 na C. | Het toegangsverbod van Joden tot de stad opgeheven door keizerin Licinia Eudoxia van het Byzantijnse Rijk. |
| 451 na C. | Op het Concilie van Chalcedon wordt het patriarchaat opgericht. De patriarch, de bisschop van Jeruzalem, krijgt jurisdictie over de drie toenmalige provincies van Palestina. |
| 600 na C. | In het begin van de 7e eeuw maakt Palestina nog steeds deel uit van het Byzantijnse Rijk. Tussen 614 en 628 werd het korte tijd bezet door de Perzische Sassaniden. Nadat Byzantium het gebied in 628 weer onder controle heeft, krijgen de Byzantijnen steeds meer te maken met de opkomende macht van de islam. Vanaf 629 raakt Byzantium in oorlog met de Arabische moslims en moet het veel terrein prijsgeven. |
| 636 na C. | Tijdens de beslissende slag bij Jarmuk, op de huidige grens tussen Syrië en Jordanië, verloren de Byzantijnen Syrië aan het Arabische Rijk. Na de verovering van Syrië richten de Arabische legers zich op Jeruzalem. Zij omsingelen de stad in november 636 en na een belegering van zes maanden geeft de Byzantijnse patriarch Sophronius zich in april 637 over aan de Arabische kalief Omar. Palestina is vanaf dat moment in Arabische handen en dat zal blijven tot de Eerste Kruistocht aan het einde van de 11e eeuw. De moslims zijn in Jeruzalem minder wreed tegen andere geloofsgroepen. Met het Pact van Omar in 638, dat wordt gesloten tussen Omar en Sophronius, worden de rechten en plichten van alle niet-moslims in Palestina vastgelegd. Christenen en joden krijgen extra bescherming omdat zij door de moslims worden beschouwd als ‘Mensen van het Boek’, die volgens de Koran de Heilige Boeken hebben ontvangen en deze toepassen. Wel moeten christenen en joden extra belastingen betalen ten opzichte van hun islamitische medeburgers. NB: In het Arabisch werd de stad bekend als Al-Quds (de heilige (stad)) en ook wel als Oeroesjalim, wat wel wordt uitgelegd als stad van sjalim. Het is voor de moslims een heilige stad, onder meer omdat volgens de islamitische godsdienst de profeet Mohammed er op Buraq, een paardachtig mythisch wezen, vanuit Mekka naartoe is gereisd en vanaf de Tempelberg naar de hemel is opgestegen. Een voetafdruk in de Rotskoepel (gebouwd 691–692) herinnert hieraan. De kalief liet Joden, die verbannen waren onder de Byzantijnen, terugkeren. Onder druk van patriarch Sophronius werd het aantal beperkt tot 70 families. In het jaar 660 werd begonnen met de bouw van de Al-Aqsamoskee. De joodse en christelijke gemeenschappen genieten in de islamitische wereld een hoge mate van zelfstandigheid. Tijdens het kalifaat van de Abbasiden heeft iedere groep een officiële vertegenwoordiger aan het hof van de kalief. Later holt het gezag van de kalief uit en neemt ook het prestige van deze hoogwaardigheidsbekleders af. Iedere religieuze groep behoudt zijn eigen rechters die problemen binnen de gemeenschap zelf oplost. |
| 1071 na C. | In 1071 veroveren de Turkse (soennitische) Seltsjoeken de stad op de sjiitische Fatimiden. De Seltsjoeken staken synagoges en kerken in brand en de sjiieten werden vermoord of verdreven. Nadat men in West-Europa verneemt dat christelijke pelgrims worden lastiggevallen, kwamen de kruistochten op gang. Ondertussen wordt de stad in 1096 opnieuw ingenomen door de Arabische Fatimiden. |
| 1099 na C. | Op 15 juli 1099 breekt een leger van kruisvaarders uit Europa (na een pauselijke oproep) door de vestingmuren van Jeruzalem. Om van Jeruzalem een volledig christelijke stad te maken worden de 20.000 inwoners, zowel moslims als joden, vermoord. In de Arabische wereld heerst grote verontwaardiging over de barbaarse moordpartij. Eeuwenlang was Jeruzalem een islamitische stad geweest, waarin christenen, moslims en joden vreedzaam naast elkaar leefden. De islamitische en Joodse bevolking wordt uitgeroeid of verkocht als slaaf aan Egypte of Europa. De kruisvaarders stichtten het koninkrijk Jeruzalem. De eerste hoogste gezagsdrager, Godfried van Bouillon neemt de titel van Beschermer van de Heilige Grafkerk aan. |
| 1187 – 1229 | De Mohammedanen veroveren Jeruzalem onder leiding van Saladin op de kruisvaarders, zonder daarbij een bloedbad aan te richten. Vanaf 1229 komt het koninkrijk Jeruzalem tijdelijk in handen van het Heilige Roomse Rijk en in 1291 werd de stad veroverd door het Egyptische Mamluk Sultanaat. |
| 1517 | In 1517 eigent sultan Selim I zich Jeruzalem toe, waarna de stad voor vierhonderd jaar tot het Ottomaanse Rijk gaat behoren. Onder zijn opvolger Suleiman de Grote bloeit de stad op als nooit tevoren, om in de eeuwen daarna door slecht leiderschap langzaam maar zeker in verval te raken. Mede dankzij de tolerante houding van de Ottomanen vormen de joden in de 19e eeuw weer een aanzienlijk deel van de bevolking. |
| v.a. 1880 | Er waren tussen 1880 en 1948 verschillende immigratiegolven. De “eerste golf” kwam voort uit de pogroms in 1881 – 1882 in het westelijk deel van Rusland en was niet ideologisch bevlogen. |
| 1917 | In december 1917, tijdens de Eerste Wereldoorlog, veroveren Britse troepen Jeruzalem op de Turken. |
| 1920 | Er zijn circa 75.000 joden op 700.000 inwoners in Palestina. |
| 1922 | In 1922 geeft de VN mandaat aan de Britten om Palestina te besturen en de lokale bevolking voor te bereiden op zelfstandigheid. In dit mandaat wordt ook de Balfour-verklaring opgenomen waarin de Britse overheid steun belooft bij het oprichten van een Joods nationaal tehuis in Palestina. Dit is tegen de wil van het Arabische deel van de bevolking die hier verschillende keren tegen in opstand komt. De weerstand tegen het Britse beleid culmineert in de Palestijns-Arabische opstand van 1936 tot 1939. |
| 1947 | In de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties wordt in november 1947 resolutie 181 aangenomen, die de opdeling van Mandaatgebied Palestina in twee afzonderlijke staten bevat. Jeruzalem krijgt een aparte status en zou onder internationaal bestuur komen. |
| 1948 | Er zijn in Palestina 630.000 joden op een totaal van 1.900.000 inwoners. |
| 1948 | Op 14 mei roept David Ben Gurion de staat Israël uit. |
| 1948 | Tijdens de Arabisch-Israëlische oorlog verovert het Israëlische leger een groter gebied dan volgens resolutie 181. De joden veroveren aanvankelijk ook Oost-Jeruzalem waaronder de oude stad. Oost-Jeruzalem met daarin de Oude Stad werd bezet door het Jordaanse leger. Jordanië annexeerde Oost-Jeruzalem, alsmede de gehele Westelijke Jordaanoever. |
| 1948 | Tijdens de gevechten werden rond 750.000 Palestijnen verdreven of vluchtten uit angst voor de joodse strijdgroepen: de Nakba (catastrofe). |
| 1948 – 1967 | Jeruzalem is in tweeën gedeeld door middel van een barrière (muur en hek) met aan de westzijde de Israëlische stad West-Jeruzalem. |
| 1967 | Tijdens de Zesdaagse Oorlog van juni 1967 verovert Israël Oost-Jeruzalem op Jordanië en annexeert de Oude Stad en een gebied eromheen. Dit gebied wordt samengevoegd onder één Israëlische gemeente. De Palestijnen in Oost-Jeruzalem krijgen in de decennia daarna geleidelijk minder rechten. |
| Vanaf 1967 | Het hele Tempelberg-complex met de Rotskoepel en de Al-Aqsa-moskee, hoort tot het geannexeerde gebied. Het beheer ervan blijft bij de islamitische Waqf, een religieuze stichting. In het veroverde gebied rondom Jeruzalem worden Israëlische nederzettingen gebouwd. Deze worden internationaal niet erkend. |
| 1980 | In 1980 verklaarde Israël Jeruzalem als zijn ‘ondeelbare hoofdstad’, een besluit dat tot deze week door vrijwel geen enkel land werd erkend. Resolutie 476 van de VN bevestigt dat. |
| 1987 – 1993 | Tijdens de eerste Palestijnse volksopstand werden de onderlinge relaties steeds slechter. In Jeruzalem werd het dieptepunt bereikt met gewelddadige botsingen tussen Palestijnen en Israëlische veiligheidstroepen in 1990. Nieuwbouw van joodse woningen in de stad en in aangrenzende gebieden versnelde. |
| 1995 | Met de Jerusalem Embassy Act (wet op de ambassade in Jeruzalem) van 1995 verplicht het Congres de regering van de VS om zijn ambassade opnieuw in de Jeruzalem te vestigen. Opeenvolgende presidenten geven hier geen gevolg aan. |
| 2000 – 2005 | In september 2000 breekt de twee Palestijnse volksopstand uit. Aanleiding is een provocatief bezoek van de toenmalige Israëlische oppositieleider Ariel Sharon aan de Haram al-Sharif/Tempelberg, begeleid door 1.000 leden van de oproerpolitie. In Oost-Jeruzalem worden de voorzieningen en de overheidsdienstverlening voor Palestijnen steeds minder. |
| 2004 | Israël begint aan de uitbreiding van de scheidingsmuur die de Israël inclusief Oost-Jeruzalem afsnijdt van de Westelijke Jordaanoever. Verschillende Palestijnse dorpen worden afgesneden van Palestijnse wijken in Jeruzalem. Daar verslechtert de economische en sociale situatie en de waarde van onroerend goed. Huizen van Palestijnen worden via stromannen aangekocht, toegeëigend of verwoest. |
| 2017 | Op 6 december wordt door president Trump Jeruzalem als hoofdstad van Israël erkend. Als gevolg hiervan verhuist de Amerikaanse ambassade op 14 mei 2018, op de dag dat de staat Israël zijn zeventigjarig bestaan viert, naar Jeruzalem. |
Bronnen:
GEO Epoche, Das magazin für Geschichte. Das Heilige Land, 21 september 2010
Encyclopedia Brittannica, https://www.britannica.com/
IsGeschiedenis https://isgeschiedenis.nl/
Historiek https://historiek.net/
Wikipedia