Camp David I 1978

Door: Gabriel Peralta - Laatst aangepast op: 12 juni 2014

Camp David akkoord, een revolutie of illusie?

De droom van Jimmy Carter kon waargemaakt worden op 17 september 1978. Hij hoopte op een van de mooiste momenten in de geschiedenis van het Midden-Oosten. Carter stond op het punt om vreedzame diplomatie toe te passen na de zesdaagse oorlog (1973) tussen Egypte en Israël. Bijna leek de aanpak van Carter te werken. De president van Egypte Anwar Sadat, de Israëlische Likoed1 premier Menagem Begin en de Amerikaanse President Jimmy Carter sloten in 1978 de Camp David akkoorden. Er werd een vredesakkoord getekend tussen Egypte en Israël. Egypte kreeg de Sinaïwoestijn, die Israël sinds 1967 had bezet, terug en de Palestijnen kregen formeel autonomie2. De realiteit die volgt uit akkoorden en resoluties is helaas niet altijd de realiteit die voorzien wordt. De VS en Egypte hadden als doel een vredesverdrag waarin ook de Palestijnse kwestie geregeld werd (autonomie). Door verzet van Israël werd op dat laatste punt een te vage tekst opgenomen.

Vredesproces tussen Egypte en Israël

Menachem Begin, Jimmy Carter en Anwar Sadat in Camp David 1978.

Aan de vooravond van de Camp David akkoorden waren de verhoudingen tussen Egypte en Israël nog steeds grimmig. Beide staten sprongen van conflict naar conflict. De spanning rond de Israëlische bezetting van de Sinaïwoestijn, die duizenden vluchtelingen met zich meebracht en het stellig weigeren van Israël en Egypte om concessies te doen verbeterde de relaties niet. De Camp David akkoorden waren dan ook de eerste echte stap naar vrede en acceptatie van elkaar als volwaardige staat. Het initiatief voor de Camp David akkoorden kwam voornamelijk van Anwar Sadat. In zijn gesprekken met Jimmy Carter kwam naar voren dat:
“Sadat(…)was willing to take bold steps toward peace, all of them based on the prevailing U.N. Security Council resolutions.”3

De uiteindelijke vorm van de Camp David akkoorden kwamen met als belangrijkste punten als volgt uit:

Egypte, Israël, Jordanië en de vertegenwoordigers van het Palestijnse volk moeten deelnemen aan de onderhandelingen over de oplossing van het Palestijnse probleem in al zijn aspecten.

(1.) Egypte en Israël komen overeen dat, met het oog op een vreedzame en ordelijke overdracht van het gezag, te garanderen en rekening houdend met de bezorgdheid over de veiligheid van alle partijen, dat er een overgangsregeling moet komen voor de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. Dit is voor een periode van ten hoogste vijf jaar. Om de volledige autonomie te verlenen aan de inwoners onder de regeling dat de Israëlische militaire regering en haar civiel bestuur zal worden ingetrokken. Zodra een zelfbesturende gezag vrijelijk gekozen wordt door de inwoners van deze gebieden moet de huidige militaire regering vervangen worden.

(2.) Egypte, Israël en Jordanië zullen het eens moeten worden over de onderhandelingen voor het vaststellen van een verkozen zelfbesturende gezag op de Westelijke Jordaanoever en Gaza. De delegaties van Egypte en Jordanië kunnen Palestijnen uit de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook of andere Palestijnen, zoals wederzijds overeengekomen, opnemen in dit gezag. Beide partijen zullen een overeenkomst onderhandelen waarin de bevoegdheden en verantwoordelijkheden van het zelfbesturende gezag op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook gedefinieerd worden. Een terugtrekking van de Israëlische strijdkrachten zal plaatsvinden en er zal een herschikking van de resterende Israëlische strijdkrachten volgen op de in samenspraak bepaalde locaties. De overeenkomst omvat ook regelingen voor het waarborgen van de interne en externe veiligheid en de openbare orde. Een sterke lokale politie zal worden opgericht, die Jordaanse burgers kunnen omvatten. Daarnaast zullen Israëlische en Jordaanse troepen deelnemen aan gezamenlijke patrouilles en elkaar in de bemanning van controleposten voorzien om de veiligheid van de grenzen te verzekeren.

(3.) Als het zelfbesturende gezag (bestuursraad) op de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook is bevestigd en ingehuldigd, zal de overgangsperiode van vijf jaar beginnen. Zo spoedig mogelijk, doch niet later dan het derde jaar van het begin van de overgangsperiode, zal overleg plaatsvinden om de definitieve status van de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook en de relatie met zijn buren te bepalen. Daarnaast zal een vredesverdrag tussen Israël en Jordanië gesloten worden tegen het einde van de overgangsperiode. Deze onderhandelingen worden gevoerd tussen Egypte, Israël, Jordanië en de gekozen vertegenwoordigers van de bewoners van de Westelijke Jordaanoever en Gaza. De onderhandelingen worden genomen op basis van alle bepalingen en beginselen van de VN-Veiligheidsraad Resolutie 242. De onderhandelingen zullen oplossingen vormen, onder andere over de ligging van de grenzen en de aard van de veiligheidsmaatregelen. De oplossing van de onderhandelingen moet ook het legitieme recht van het Palestijnse volk en hun gerechtvaardigde eisen erkennen4.

Carter bleek zelf, in samenwerking met de Verenigde Naties, een plan voor ogen te hebben. Egypte zou de staat Israël erkennen en die ook zo behandelen. Daar stond tegenover dat Israël de Sinaïwoestijn moest teruggeven aan Egypte en de Gazastrook en de Westoever moest demilitariseren. De grootste voordelen voor beide landen waren vooral handelsbetrekkingen die op deze manier sterk verbeterden. Zo mochten Israëlische schepen door het Suezkanaal varen en werd het Egyptische embargo opgeheven.

Een bijkomend probleem echter voor Egypte was het uniforme standpunt dat de Arabische liga had ingenomen over de Palestijnse zaak. De Arabische wereld had het gevoel dat Egypte de Palestijnse zaak had verraden. Egypte werd in de opvolgende jaren na de Camp David akkoorden geteisterd door boycots, embargo’s en beschuldigingen. Omdat Egypte een vooraanstaande positie had in de Arabische wereld op zowel economisch als politiek gebied, kon Sadat deze problemen tot op zekere hoogte vermijden/verminderen.

Palestina en Israël

De discussie tussen de Arabische landen over Palestina en de rol van Israël daarin was ook één van de aanleidingen naar de zesdaagse oorlog. Alle grote Arabische landen stonden samen achter Palestina maar waren zelf nooit daadkrachtig genoeg geweest om echt een staat te realiseren voor de Palestijnen. De problemen tussen Palestina en Israël waren voor de VS mede aanleiding om te proberen een vredesproces op gang te brengen.

Een van de belangrijkste uitkomsten voor de Palestijnen was dat zij terug mochten keren naar hun huizen in de Gazastrook en de Westoever en daarnaast gelijke rechten kregen. Dit werd echter alleen in de theoretische vorm uitgewerkt. Bij punt drie, van de belangrijkste punten, hierboven staat daar meer informatie over. Direct na de Camp David akkoorden verstevigde Israël zijn grip op de (nog steeds) bezette gebieden. De ‘autonomie’ die werd toegekend aan de Palestijnen, was slechts formeel.

Dit was voornamelijk te zien aan het feit dat Israël nog steeds nederzettingen plantte in Palestijns gebied. Volgens lokale regels bezit iemand het land als hij/zij daar een ‘stenen’ nederzetting in bezit hebben. De autonomie die volgens het akkoord formeel werd toegekend aan de Palestijnen werd structureel ondermijnd door Israëls nederzettingen. Op deze manier mochten de Palestijnen misschien wel dichter bij een democratisch systeem zijn gekomen, de structurele bezetting en militarisering van Palestina werd niet gestopt.

De militaire dimensie

Militair gezien was de grens met Egypte voor Israël nu een gestabiliseerd gebied. De Sinaïwoestijn werd in stroken verdeeld met een afnemende militaire aanwezigheid, richting Israël. Israël heeft daarvan gebruik gemaakt door militair de aandacht te richten op Libanon.

Conclusie

Er zijn vanuit het gezichtspunt van de VS zeker belangrijke doelen bereikt, Egypte heeft geleidelijk aan de Sinaïwoestijn teruggekregen en er is voor het eerst open diplomatiek contact ontstaan tussen een Arabisch land(Egypte) en Israël. Voor zowel Israël als Egypte was dit op diplomatiek niveau een flinke stap vooruit. De twee landen hebben na die tijd geen oorlog meer gevoerd. De relatie van Egypte met de Arabische wereld heeft in deze periode echter wel een sterke klap gekregen. Sadat heeft zijn houding tegenover Israël moeten bekopen met zijn leven. Voor Palestina pakten de Camp David akkoorden minder goed uit. Echte autonomie is er nooit gekomen voor de Palestijnen en ze leefden nog steeds in een militaire zone, stevig beheerst door Israëlische troepen. 

 

 


[1] Conservatief-Liberale partij van Israël

[2] Vorm van zelfbestuur/zelfbeschikking, in dit geval nationale onafhankelijkheid en souvereiniteit

[3] Uit: J.Carter, Palestine, peace not apartheid, Simon and Schuster(2006), pag: 39

[4] Uit: http://en.wikipedia.org/wiki/Camp_David_Accords#Partial_agreements (vertaald)