Overige Landen

Door: Jan Schnerr - Laatst aangepast op: 2 mei 2022

Israëls internationale netwerk

Wie denkt dat Israël zich bijna uitsluitend richt op Amerika en Europa vergist zich. In toenemende mate breidt Israël zijn netwerk uit naar andere continenten. De relatieve terughoudendheid die de VS en Europa in acht nemen bij wapenleveranties en diplomatieke betrekkingen met autoritaire en dictatoriale regimes, biedt Israël kansen om in het ‘gat’ te springen.

De context van deze ontwikkeling

  1. De VS verliezen deels hun greep op Azië. Israël kruipt onder de radar door en oriënteert zich als veel landen (ook) op China, India en Rusland.
  2. Voor twee zaken blijft Israël echter afhankelijk van de VS en de Europese Unie: legitimatie van een staat voor alleen joden en politieke steun.
  3. Israël heeft met name twee zaken in de aanbieding: a. Wapens en spionage software. b. Het faciliteren van toegang tot de macht in Washington.
  4. De EU streeft naar meer autonomie ten opzichte van de VS. Afstand nemen van Israël zou extra spanning met Washington veroorzaken.

 

Enorme database

Een snelle verkenning van de wapenexport door Israël biedt de site van +972magazine met informatie per 10/02/2021. De site laat zien dat Israël de afgelopen decennia geen of zeer ruime ethische criteria hanteerde bij de vraag of aan een land geleverd mag worden: apartheid Zuid Afrika, de militaire Junta in Argentinië, het Servische leger gedurende de genocide aldaar, Rwanda in de aanloop naar de massamoorden in dat land en meer recent wapenleveranties aan Zuid-Soedan.

Een nog uitgebreidere documentatie is samengesteld door de American Friends Service Committee van de onvolprezen Amerikaanse Quakers: de Database of Israeli Military and Security Exports (DIMSE). Bijgewerkt tot en met 2019. Zie om te beginnen de fraaie toegangspoort tot de veelheid aan informatie.

Spionage software is een zeer gewild exportproduct van Israël, voor gebruik tegen eigen inwoners van het land dat de aankoop doet dan wel het bespioneren van mensen op sleutelposities in andere landen. In verreweg de meeste gevallen is de ‘klant’ een autoritair geregeerd land, in alle gevallen zijn er officieel geen mededelingen over de transactie gedaan. Een belangrijke informatiebron is Citizenlab.

Turkije

Turkije had decennialang een goede relatie met Israël. Toen onder Erdogan het generaalsbewind werd ontmanteld verslechterde die relatie. Hoewel Navo-lid laveert het land tussen Europa, de VS en Rusland. Inmiddels streeft Turkije net als Israël naar een goede relatie met de Arabische oliestaten. Het is wereldwijd de derde importeur van Israëlische wapens en veiligheidsproducten en wil sinds kort in samenwerking met Israël gas naar Europa pompen.

Syrië

Syrië staat van oudsher op vijandelijke voet met Israël, maar heeft sinds de jaren ’70 onder Amerikaanse invloed in werkelijkheid gezorgd voor rust aan de grens. Rond Syrië ontwikkelt zich de laatste jaren een patroon waarin Rusland, Israël en Arabische olielanden een gezamenlijk belang hebben: hou het Assad-regiem in stand en afhankelijk van externe steun en ondermijn daar de invloed van Iran. Dit staat op gespannen voet met Amerikaanse belangen.

Saoedie-Arabië

Saoedie-Arabië heeft zich na 1973 onder Amerikaanse druk heimelijk coöperatief opgesteld ten opzichte van Israël. De bevolking is nog zeer anti-Israëlisch, iets waar het regiem rekening mee moet houden. Op het niveau van geheime diensten is er een goede samenwerking. De anti-Iranpolitiek speelt daarbij een belangrijke rol.

Verenigde Arabische Emiraten

De VAE (Oman, Qatar en Koeweit zijn daarvan geen lid) hebben eveneens een lange geschiedenis van heimelijke samenwerking met Israël. De laatste jaren – eveneens gestimuleerd door de anti-Iranpolitiek – ontwikkelt zich een openlijke nauwe samenwerking, die als ‘normalisatie’ wordt aangeduid

Azerbeidzjan

Azerbeidzjan was in de periode 2015-2019 voor de Israëlische wapenindustrie wereldwijd de tweede afnemer. Dit ondanks het wapenembargo door de EU en een feitelijk embargo door de VS. De wapens werden gebruikt tegen Armenië en voor binnenlandse repressie.

India

India is de grootste afnemer van de Israëlische wapenindustrie. In de pro-Indiapolitiek van de VS heeft ook de pro-Israëllobby in het Congres in Washington een rol gespeeld, naast de toenemende concurrentie met opkomende wereldmacht China. Op ideologisch vlak is er een verwantschap door de tendens om de grote moslimminderheid in India tot tweederangsburger te degraderen. Als een waterscheiding wordt wel de stemming in 2015 in de Mensenrechtencommissie van de Verenigde Naties beschouwd, waarin India voor het eerst de Palestijnen liet vallen.

China

Al in de periode 1948-1998 hadden Israël en China behoefte aan samenwerking ten aanzien van militaire-, technologische- en landbouwaangelegenheden. De verdere verdieping van de samenwerking leidde in 2015 bijvoorbeeld tot de exploitatie door China van de Israëlische haven van Haifa, als onderdeel van China’s ‘Nieuwe Zijderoute’. Deze ontwikkeling wordt door de VS al jaren met argusogen gevolgd. De Quaker-database beschrijft uitgebreid de historie en de recente ontwikkeling van de Israëlisch-Chinese samenwerking.

Myanmar (Birma)

Het militaire regiem van Myanmar, door de westerse wereld als een outcast beschouwd vanwege zijn behandeling van de bevolkingsgroep de Rohingya, werkt samen met Israël op verschillende gebieden zoals: wapenleveranties, militaire training, elektronische spionage en legitimatie van het systeem in school- en tekstboeken.

Filippijnen

Israël exporteert onder andere drones, anti-tank raketten, radarapparatuur en spionage software voor het leger en geweren voor de politie. De afgelopen jaren werden Filippijnse soldaten en politiefunctionarissen getraind in Israël. Een bezoek van dictator Rodriges Duterte aan Israël in 2018 verstevigde de onderlinge banden.

(Europees en Aziatisch) Rusland

De inzet van door Israël geleverde wapens door Rusland in Syrië tekent de complexe verhouding tussen Israëls buitenlandse politiek enerzijds en Amerikaanse en Europese belangen aan de andere kant. Zo ook de Israëlische weigering eind februari 2022 om in te gaan op een verzoek van de VS om een Veiligheidsraadresolutie te ondersteunen waarin Rusland wordt veroordeeld voor de inval in de Oekraïne. Ook aan sancties in dat verband, onder andere tegen pro-Kremlin oligarchen met de Israëlische nationaliteit, werkt Israël niet mee. Israël rekent in vergaande mate op coulance door de westerse machten.

Rest van de wereld

Ook buiten Azië valt dit ‘opvullen van het machtsvacuüm’ (voor een deel ook te benoemen als ‘ethisch vacuüm’) door Israël waar te nemen. Voorbeelden in Afrika zijn, Ivoorkust, Kameroen, Equatoriaal Guinee, Angola, Kenya, Oeganda, Zuid-Soedan en Marokko. In 2021 verkreeg Israël de status van ‘waarnemer‘ in de Afrikaanse Unie. In Latijns-Amerika gaat het onder andere om Mexico, Nicaragua en Brazilië. In Europa heeft Hongarije een nauwe relatie met Israël op het gebied van militaire goederen.