Chronologie Libanon

Door: Jan Schnerr - Laatst aangepast op: 23 juni 2020

Rivier Litani, omstreden waterleverancier (foto: Sonia Fares)

Oude geschiedenis van Libanon, tot de negentiende eeuw

Jaar/tijdvak Gebeurtenis Toelichting
3000 vC Phoeniciërs arriveren; herkomst niet met zekerheid vast te stellen Onderscheid Phoeniciërs en Palestijnse Canaänieten vervaagt daarna
3000-900 vC Canaänieten bewonen de kuststreek Ook Zd-Syrië + huidig Israël
V.a. 2500 vC Veel econ./cult. uitwisseling met Egypte
Ca. 1100 vC Macht/invloed Egypte neemt sterk af
6e tot 4e eeuw vC ‘Libanon’ onder het Babylonische en vervolgens Perzische Rijk O.a. Nebukadnezar, Cyrus, Darius, Xerxes
323 tot 146 v.Chr. Hellenistische periode. Aleander de Grote veroverde ‘Libanon’ in 332
1e eeuw vC tot 638 nC ‘Libanon’ vrijwel permanent onder Romeins, Byzantijns (O.-Romeins) bestuur
Idem. Geregeld invallen tijdens Romeins-Perzische oorlogen Bijv. 619-629 bezetting ‘Libanon’ door Sassaniden
1e eeuw nC Christendom verspreidt zich vanuit Galilea
Eind 4e, 5e eeuw Volgelingen christelijke prediker Maron vormen denominatie maronieten Nadruk op monotheïsme
Expansie van de islam; … Libanon
661-750 Kalifaat van Damascus Islamisering (meerderheid) en geleidelijk Arabische taal
750-1258 Kalifaat van Bagdad
11e eeuw Drusische vorm van islam ontstaat Maronieten en druzen zeer invloedrijk; ge-arabiseerd
1097-1291 Periode van de kruistochten; ‘Libanon’ lag op de voornaamste route naar Heilige Land Meeste christenen bleven loyaal aan lokale leiders
1190 Saladdin verdrijft kruisvaardersstaten, christelijk ‘Libanon’ houdt nog stand. Maronieten behouden band met Frankrijk Maronieten i.t.t. andere christenen, loyaal aan Europese kerk.
Late 13e eeuw Mammelukkensultans uit Egypte herstellen islam op bestuursniveau Instabiele periode; conflicten tussen heersers
1453 Ottomanen veroveren Constantinopel Einde Byzantijnse Rijk
1516 Ottomaanse Turken veroveren ‘Libanon’1In de Ottomaanse periode werd de naam Syrië gebruikt voor het gebied Libanon, Syrië, Jordanië en Israël/Palestina. Zij gebruiken drusische en maronitische feodale ‘emirs’ als belastingontvangers De vooraanstaande positie van druzen en maronieten duurt tot in de 19e eeuw
1516-1918 Sjiieten worden vervolgd ivm banden met het Perzische Rijk
16e – 18e eeuw Libanon ontwikkeld een eigen politiek systeem binnen Ottomaans gezag
Vanaf 18e eeuw De Europese invloed neemt toe. Vooral via de as Frankrijk-Maronieten
1736 Maronieten integreren in de RK-Kerk

 

Geschiedenis van Libanon vanaf de negentiende eeuw tot heden

Jaar/tijdvak Gebeurtenis Toelichting
19e eeuw Franse katholieken, Amerikaanse protestanten actief onder maronieten
V.a. 2e helft 19e eeuw Economische groei. Economische banden met Europa en later Amerika
1860 Geweld tussen maronieten en druzen, gesteund door Fransen resp. Engelsen
1917 In de Sykes-Picot overeenkomst wordt het verliezende Ottomaanse Rijk door Brittannië, Frankrijk en Rusland verdeeld; Libanon valt in Franse invloedssfeer De Eerste Wereldoorlog duurde van 1914 tot 1918. Duitsland en het Turkse Rijk waren bondgenoten
1918 Capitulatie Ottomaanse Rijk. Libanon onder Frans militair bestuur
1920 Frankrijk trekt regio Mount Lebanon bij Groot-Libanon
1923 Volkenbond geeft Frankrijk mandaat over Libanon en Syrië Maronieten worden door Frankrijk bevoordeeld
1926 Grondwet: maroniet is president, soenniet premier, sjiiet voorzitter parlement Constructie dient zowel vrede als sektarisme
1941-1946 Libanon wordt formeel en feitelijk onafhankelijk
1948/1949 Tijdens de Israëlisch-Arabische oorlog vluchten veel Palestijnen naar Libanon Ca. 100.000 vluchtelingen
1950-heden Palestijnse vluchtelingen in Libanon hebben een zeer slechte rechtspositie2Refugee Study Center, WORKING PAPER SERIES NO. 64. No refuge: Palestinians in Lebanon; June 2010 Refugee Studies Centre Oxford Department of International Development University of Oxford https://www.rsc.ox.ac.uk/files/files-1/wp64-no-refuge-2010.pdf Internationale context: VN-resoluties 194 en 302
1949-1950 Spanning met Israël rond water in Zuid-Libanon Dit leidt tot Johnson Plan. (zie hieronder 2002, 2012)
Begin jaren ‘50 Deel zionistische leiders, o.a. Ben-Goerion, Dayan, gelooft in christelijk marionettenstaatje in Zuid-Libanon Motief: water, landbouwareaal, militair-strategische diepte
1950-1970 Libanese regeringen bevorderen financiële sector ten koste van de agrarische Gevolg: verarming sjiitische bevolking
1958 Geweld tussen christenen en moslims, Amerikaanse mariniers bij Beiroet. Ook wel: ‘eerste Libanese burgeroolog’ Spanning VS – Sovjet-Unie begint een rol te spelen
1960-1980 Trek van vooral sjiieten naar Beiroet; groei sociaal-economische verschillen Onvrede en politisering onder sjiieten
1967 Instroom Palestijnse vluchtelingen a.g.v. de verovering West. Jordaanoever door Israël
1968 Helikopteraanval op de internationale luchthaven Beiroet, 14 vliegtuigen vernield Operatie ‘Beiroet Raid’
1970-1975 Toestroom enkele duizenden Palestijnse vluchtelingen uit Jordanië PLO bouwt politieke, sociale en militaire macht op
April 1973 Israëlische aanval op Beiroet, Sidon; doel: PLO Operatie ‘Spring of Youth’, ca. 100 doden
Vanaf 1975 Geregelde luchtaanvallen op Zuid-Libanon3Tientallen van dit soort aanvallen, met op de grond vaak tientallen tot meer dan honderd doden zijn beschreven in: https://occupiedpalestine.wordpress.com/2010/10/03/the-deathmasters-israeli-massacres-on-palestinians/ (bezocht 21/06/2020); doel, ontvolking v.w.b. sjiieten/Palestijnen
13 april 1975 Begin burgeroorlog; escalatie tussen christenen (maronieten) en moslims. Toenemende macht van de christelijke Phalange
Zomer 1976 Massamoord in vluchtelingekamp Tal al-Zaatar. Maronitische milities m.m.v. Israël Ca. 3.000 doden
1975-1990 Burgeroorlog. Desintegratie van de staat en het Libanese leger
1976-1978 Interventies door Syrië en Israël. Israël steunt christenen. Syrië ‘pendelt’ tussen de sektarische machtscentra
Maart 1978 Inval Israël in Libanon. Israël financiert en bewapent South Lebanese Army (SLA) VN-missie UNIFIL vanaf 1978
10 juni 1981 Vijfdaags bombardement Israël op PLO-posities. Raketten PLO op Noord-Israël 24/06 wapenstilstand door VS en Saoedi-Arabië
6 juni 1982 Grote Israëlische invasie. Omsingeling van Beiroet. PLO verdreven naar Tunesië Ontstaan van sjiitische Hezbollah.
September 1982 Massamoord in Palestijnse kampen Sabra en Shatilla met medewerking van het Israëlische leger. Poging tot interventie door VS en Frankrijk
1982 Hezbollah komt naar voren als best georganiseerde (shiitische) militie Hezbollah wordt pas in 1985 officieel opgericht
1982-2000 Israël blijft deel Z.-Libanon bezet houden; Hezbollah is enige reële tegenmacht Israël Draagt bij aan respect in Libanon + elders voor Hezb.
1983 Hoofdkwartier VS-marniniers en ambassade opgeblazen bij aanslag VS trekken zich terug uit Libanon
1985 Israël trekt zich deels terug; blijft SLA steunen
Vanaf medio jaren ‘80 Hezbollah creëert een omvangrijk complex van sociale instellingen in Libanon 2e zuil naast de militaire; daarna volgt politieke zuil
1985-1989 Geweld en desintegratie van de staat
5 november 1989 Ratificatie Ta’if Akkoord: burgeroorlog eindigt. Machtsdeling christenen, soenniten, sjiieten: zie hierboven 1926 Pacificatie, maar ook concentratie van politieke macht bij sektarische leiders
1992 Hezbollah doet mee aan verkiezingen
Jaren ‘90 Maronieten en Hezbollah integreren in het nieuwe parlementaire systeem. Door oorlog sektarisme nog sterker regionaal fenomeen
Jaren ‘90 Israël blijft Zuid-Libanon bezetten, tegen hoge kosten, door verzet Hezbollah Hezbollah dwingt in Libanon respect af
Jaren ‘90 Betrekkingen Libanon-Syrië in verdrag mei 1991. Syrië houdt troepen in Libanon Onder moslims van oudsher steun voor band met Syrië
Juli 1993 Israëlische luchtmacht en marine vallen Hezbollah en Palestijnse vluchtelingen aan. Operatie ‘Accountability’; 300.000 mensen vluchten naar het noorden
April 1996 Grootschalige bombardementen en artilleriebeschietingen. Doel: infrastructuur en bevolking verdrijven naar noorden Operatie ‘Grapes of Wrath’: 300.000 tot 500.000 vluchten naar het noorden
Vanaf 1999 Grote gas voorraden in de oostelijke Middellandse Zee ontdekt Israël onttrekt volgens Libanon gas uit zijn velden
2000 Israël trekt zich eenzijdig terug uit Libanon na voortdurende verliezen door Hezbollah Bezetting door verliezen impopulair in Israël
2002 Conflict Israël/Libanon over water; premier Sharon spreekt over ‘casus belli’ Conflict gaat over ca. 10% van de ‘Johnsonrechten’
2000-2005 Druk op Syrië, dat besluit na moord op premier Hariri militairen terug te trekken 2005 laatste troepen weg
Na 2001 Op aandringen VS en Israël zetten veel, ook Europese landen, Hezbollah op terreurlijst
2005 Hezbollah voor het eerst in regering
2008 Officiële diplomatieke relatie met Syrië
Juli 2006 Inval Israël; bombardement op Beiroet. Infrastructuur Zuid-Libanon verwoest 1.000.000 ontheemden
2007-2011 Spanning tussen bewegingen ‘8e maart’ (Hezbollah c.s.) en ‘14e maart’ (Hariri jr. c.s.) Hariri kort premier. Geen stabiliteit zonder Hezbollah
Juni 2011 Regering vanuit ‘8e maart’ Hezbollah prominent
Vanaf 2011 Oorlog in Syrië; instroom 1 tot 2 mln. vluchtelingen, economie zakt in Hezbollah pro-Syrië, soennieten anti-Syrië
Zomer 2012 Spanning met Israël over waterrechten; Israël waarschuwt, ‘kan tot oorlog leiden’ Gaat om gering deel van de ‘Johnson rechten’
2011-2016 Toenemende verlamming Libanese politiek
Eind 2016 Hariri (‘14e maart’) in brede coalitieregering
Nov. 2017 Hariri gegijzeld: treedt vanuit Saoedie-Arabië terug als premier en bekritiseert Hezbollah, Syrië en Iran Komt vrij onder westerse en Arabische druk; herroept zijn verklaring van aftreden
2018/2019 Verkiezingen. Blok Hariri verliest, regering van nationale eenheid Hezbollah prominent in regering
Eind 2018 Israël voert militaire spanning op aan grens
2019 Massale demonstraties tegen corruptie
Jan. 2020 Regering (Diab) van technocraten Protesten gaan door
Mei 2020 Libanon vraagt steun aan IMF ‘Corona’ nekslag economie

Bronnen

  1. Smith, Charles D. Palestine and the Arab-Israeli Conflict. A History with Documents. 7e druk. Boston/NY, Bedford/St. Martin’s, 2010
  2. Encyclopedia Brittannica (https://www.britannica.com/topic/history-of-Lebanon, bezocht 20/06/2020)
  3. Carter, Jimmy Palestine Peace not Apartheid. NY/Londen/Tor./Sydn., Simon & Schuster, 2006.
  4. https://israelpalestina.nl/ (diverse artikelen, 06/2020)
  5. Friedman, Thomas. From Beirut to Jerusalem. Williams Collins Sons & Co. Ltd, Glasgow (eng. ed.), 1990
  6. Pappé, Ilan. De ethnische zuivering van Palestina. (The Ethnic Cleansing of Palestine). Kampen/Leuven, Uitgeverij Omniboek/Davidsfonds, (2006) 2009 (2e druk)
  7. Wikipedia (https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_Lebanon, bez. 20/06/2020)
  8. UNHCR, refworld, Chronology for Palestinians in Lebanon – Refworld.
    (Nb: voornamelijk over burgeroorlog en periode 1990-1999)