Een Amerikaanse president gaat niet in een verkiezingsjaar een klein Arabisch land aanvallen omdat van daaruit schepen op weg naar Europa worden gehinderd. Het gaat uiteraard om Israël, het land waaromheen de buitenlandse politiek van de supermacht meer en meer draait. Preciezer gezegd, het gaat uiteindelijk om Israël. Biden wil voorkomen dat het land te veel schade ondervindt van de strafexpeditie in de Gazastrook.
(foto: Dam, Amsterdam, 13/01/2024)
Context ligt gevoelig
Dat laatste is uiteraard een mening, een poging om context te geven. De politiek en de media in vooral de VS, Engeland en Duitsland zijn daar buitengewoon terughoudend mee. Hier de verklaring van Biden, waarin “Israël” niet voorkomt en hier de omzichtige kop in de New York Times. De door Biden gebruikte bewoordingen zijn het handvat waarmee volgzame landen als Duitsland en Nederland op de tram kunnen springen richting het bombarderen van Jemen. Zo’n kop van de NYT is ook een veilig richtsnoer voor hoofdredacties van media die geen enkel risico willen lopen als daar zijn, de BBC, de Zwitserse NZZ en de Frankfurter FAZ. Voor veel lezers zou het nog te schokkend zijn om te ervaren hoe selectief de ‘westerse alliantie’ garant staat voor de internationale rechtsorde op humanitaire basis. Dat geldt nog meer voor de verhouding tussen Israël en Washington die af en toe wat weg heeft van the tail wagging the dog.
Doelwit: Iran
In directe zin gaat het om Iran, het land waar de Amerikanen en Engelsen in 1953 gezamenlijk een eind hebben gemaakt aan de ontluikende democratie. De door hen geïnstalleerde dictatuur (de “Shah van Perzië”) werd in 1979 weggevaagd door de booswicht Khomeiny. Amerikaans-Engelse steun begin jaren ‘80 aan Saddam Hoessein van buurland Irak (dictator? vergis u niet, hij was toen nog een vriend van het Westen) opdat die Iran kon aanvallen met een miljoen Iraanse doden tot gevolg, leidde niet tot de ondergang van het duivelse Iraanse bewind. Begin jaren ‘90 begon Israël zijn campagne, “de ayatollah’s willen de joodse staat uitroeien met een atoombom”. De VS onder leiding van Bush junior sloot zich daarbij aan en dus volgden Engeland en Duitsland.
Dat heeft grote politieke gevolgen gehad: ook de Europese politieke elite sloot zich aan bij het Iran-verhaal. Ik herinner mij dat ik in april 2012 deelnam aan een discussie hierover in de Erasmus Universiteit. Ik vroeg de spreker, een Nederlandse autoriteit op dit gebied of hij werkelijk geloofde dat het Iraanse regiem de bevolking van groot-Israël wilde uitroeien, zelfs ervan uitgaande dat zij de Joden in Israël daarvoor voldoende haatten, maar wetende dat de helft van die bevolking uit Palestijnen bestond. Dat laatste detail bracht hem in verwarring, het antwoord was niet zo duidelijk. Een jonge student stelde even later dezelfde vraag. Nu luidde het antwoord dat de Iraanse leiders godsdienstwaanzinnigen waren en niet compos mentis. Een moeilijk woord, de spreker ontsnapte op het nippertje. Het was kenmerkend voor het niveau van de discussie over Iran. Beter is het sindsdien niet geworden. Wij zijn het contact met ‘dat soort landen’ kwijtgeraakt.
Geduchte tegenstanders
Iran is inmiddels een ander land. Iraanse politici die met het Westen, met name met Europa een deal wilden sluiten zitten in de gevangenis of houden hun mond dicht. De militaire technologie staat nu op een vrij hoog niveau. Een groot deel van de bevolking heeft een hekel aan het regiem (totdat het land wordt aangevallen). De hele regio verandert. Het bevriende Hezbollah (dat nooit alleen maar een zetbaas was van Teheran en dat, in het Westen weinig bekend, in 2006 op de grond superieur was aan het Israëlische leger) is een zeer geduchte tegenstander geworden. In Irak wil nu zelfs de door-en-door corrupte regering dat de laatste Amerikaanse militairen vertrekken. Hoe reageren de met Iran bevriende Houthi’s? Saoedie-Arabië deed tot vijf jaar geleden wat lacherig over hen. Nu niet meer. Deskundigen hebben de afgelopen dagen hun twijfels of de Houthi’s zich naar een andere politiek laten bombarderen. Hier en hier bijvoorbeeld.
De bombardementen op Jemen zijn een indirecte boodschap aan Iran: ‘Bemoei je niet met Israël’s problemen!’ Werkt zo’n waarschuwing in een tijd waarin NAVO-lid Turkije Hamas-leden als vrijheidsstrijders beschouwd? De publieke opinie in het Midden-Oosten is zeer anti-Amerikaans en begint ook anti-Europees te worden. En die “autoritaire heersers” daar, ons meestal gepresenteerd als bewijs van de politieke onvolwassenheid van de Arabische wereld? Zij zijn zo langzamerhand de laatste vrienden van Washington. Moeten wij Biden toch maar het beste wensen, met het oog op Trump?