Recht

Door: Jan Schnerr - Laatst aangepast op: 20 december 2012
Palestijnse vluchtelingen in de winter van '48 - '49, in Noord-libanon (uit: Charles D. Smith)

Palestijnse vluchtelingen in de winter van ’48 – ’49, in Noord-libanon (uit: Charles D. Smith)

Samenvatting

Voor de Palestijnse vluchtelingen is vooral van belang het internationaal humanitair recht (“international humanitarian law”, met name in relatie met gewapend conflict en bezetting) en het internationaal recht inzake de mensenrechten (“international human rights law”, al of niet in vredestijd). Bijvoorbeeld de Conventies van Den Haag (1907) en Genève (1949, met name de 4e Conventie), de Universele Verklaring van de rechten van de Mens (1948), het VN Verdrag inzake de rechten van het Kind (1989) en het Verdrag inzake Statenloze Personen (1954). Daarnaast is er specifiek vluchtelingenrecht. Met name het Verdrag inzake de status van vluchtelingen (het “Vluchtelingenverdrag”) uit 1951 en het daarbij behorende protocol. Er zijn Europese verdragen die (ook) relevant zijn voor vluchtelingen: het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM, 1950) de Europese Conventie inzake Nationaliteit (1997).

Op nationaal niveau zijn er het vreemdelingen – en asielrecht. Rechtspraak over geschillen vindt plaats door nationale rechters dan wel op internationaal niveau. Bijvoorbeeld het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. De bovennationale rechter houdt zich bezig met interpretatie van internationale verdragen en dergelijke en fungeert soms als beroepsinstantie.

Met betrekking tot Palestijnse vluchtelingen zijn enkele internationale organisaties in het bijzonder van belang.

  1. Verenigde Naties. Veel vluchtelingen willen niet naar hun land van oorsprong terug. De kern van de Palestijnse vluchtelingenkwestie is juist het recht op terugkeer. Twee VN-resoluties, uit 1948 en 1967 staan hierbij centraal. Resolutie 194 bevat het recht op terugkeer of compensatie voor wie niet terug wil. Resolutie 242 heeft betrekking op een “just settlement to the refugee problem”. Resolutie 194 wordt jaarlijks herbevestigd door vrijwel alle landen, met uitzondering van Israël en sinds enige jaren de VS. In het “vredesproces” sinds begin jaren ’90 is op het thema vluchtelingen nimmer een begin van overeenstemming bereikt.
  2. UN Relief and Works Agency in the Near East (UNRWA). Het werkgebied van UNRWA is Jordanië, Syrië, Libanon en de bezette gebieden (Gaza en de Westelijke Jordaanoever). De organisatie werkt daar voor Palestijnse vluchtelingen uit de oorlogen van 1948, 1967 en latere vijandelijkheden. UNRWA heeft veel te maken met misinterpretatie of niet-naleving van vluchtelingenverdragen door overheden en met statusproblemen van vluchtelingen die asiel hebben aangevraagd. UNRWA is ook belast met de registratie van de vluchtelingen.
  3. De “UN High Commissioner for Refugees” (UNHCR) is buiten het UNRWA-gebied gemandateerd voor de zorg voor (onder andere) Palestijnse vluchtelingen.
  4. Als particuliere organisatie vervuld het Internationale Rode Kruis (IRK) een belangrijke rol. Het werk van het IRK is onder meer gebaseerd op de Conventies van Genève van 1949.

De status van de Palestijnse vluchtelingen (staatsburgerschap, bewegingsvrijheid, economische vrijheden) in Libanon, Jordanië en Syrië is verschillend. De vluchtelingen in Libanon verkeren in de zwakste positie. De vluchtelingen in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever leven onder bezetting. Veel vluchtelingen zijn tweemaal of driemaal gevlucht. Deze omstandigheden maken de (individuele) statusproblemen vaak complex.

Belangrijke organisaties in de NGO-sfeer zijn (niet limitatief): European International Coordinating Committee of NGOs on the Question of Palestine (ECCP), International Coordinating Committee of NGOs on the Question of Palestine ICCP), General Assembly of European NGO ’s, Alternative Information Center (AIC), Al-Haq, BADIL, Oxfam, ADALAH, B’TSELEM, Al-Awda.

het volledige artikel volgt later

 

Literatuursuggesties:

1. Takkenberg, Alex. The Status of Palestinian Refugees in International Law. Proefschrift, promotie 18-02-1997, KUN. Reeks Recht en Samenleving nr. 13

2. Aruri, Naseer (ed.). Palestinian Refugees; The Right of Return. London/Sterling, VA, Pluto, 2001.

3. Fischbach, Michael R. Records of Dispossession: Palestinian Refugee Property and the Arab-Israeli Conflict. New York: Columbia University Press, 2003.

4. Lesch, Ann Mosley and Ian S. Lustick, eds. Exile and Return: Predicaments of Palestinians and Jews. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2005.

Sites en zoektermen:

1. UN Department for Palestinian Rights, NGO network

2. UN Information System on the Question of Palestine

3. UN’s Office of the High Commissioner for Human Right

4. Refugee Studies Centre University of Oxford

5. Mazin Qumsiyeh refugees Palestine

6. Council for Palestinian Restitution and Reparation (CPRR)

7. Interchurch Committee on Refugees

8. PLO Department of Refugee Affairs

9. Palestinian Refugee Research Net

CITAAT:

There is no such thing as a Palestinian people. (…) It is not as if we came and threw them out and took their country. They didn’t exist.” Golda Meir in de Sunday Times, 15 Juni 1969. (bron: Mazin Qumsiyeh, http://www.ifamericansknew.org/history/ref-qumsiyeh.html)