deel III in de serie Iran en Israël
In Israël zijn de ultraorthodoxen die een vrouw niet achter het stuur van een auto willen zien nog ver in de minderheid. Maar de tijd werkt in hun voordeel. In Saoedie-Arabië dagen vrouwen het “rijverbod” uit. De tijd werkt hopelijk in hun voordeel. Het leek of er maar één overeenkomst was tussen beide landen: dikke vrienden van de VS. Onderling was er niks. Zo leek het. Hoe dan ook, het verschuift.
John Kerry; bij vrienden?
Saoedie-Arabië wordt geregeerd door een coalitie tussen het koningshuis van de Saoed’s en de zeer conservatieve wahabitische geestelijkheid. Het zijn soennitische moslims die shiiten niet als moslims beschouwen maar als ketters. Dit leidt niet alleen tot een visie op de vrouw als dienstbaar aan en tegelijkertijd een gevaar voor (de deugdzaamheid van) de man, maar ook tot steun aan zeer dubieuze soennitische verzetsgroepen in de burgeroorlog in Syrië. Zie een vandaag geplaatst artikel in de Internationale Spectator. Rond Syrië kwamen de Saoed’s recent in forse aanvaring met de Verenigde Staten. De VS kozen op het allerlaatste moment niet voor bombardementen maar voor diplomatie. De ruzie bereikte de internationale pers doordat de regering in Riyad weigerde om de tijdelijke zetel in de Veiligheidsraad in te nemen waarvoor Saoedie-Arabië in aanmerking kwam. Maar Syrië is niet de enige steen des aanstoots. En ook niet het enige punt waarop er langzaam iets moois groeit tussen Riyad en Jeruzalem.
Het verstandshuwelijk tussen de VS en Saoedie-Arabië dateert in zijn huidige vorm van midden jaren ’70 van de vorige eeuw (de beginnende vriendschap dateert van begin jaren ’30). Het Israëlische leger met zijn Amerikaanse technologie had in 1973 Egypte verslagen, dat probeerde een deel van de Sinaïwoestijn terug te veroveren. Saoedie-Arabië had een olieboycot afgekondigd. In de twee jaar daarna maakte Henry Kissinger, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken aan de koning en zijn hofhouding twee dingen duidelijk:
1. Israël was een strategische bondgenoot van de VS, die Israëls militaire superioriteit zou blijven garanderen.
2. Het opnieuw voeren van een politiek die tegen de strategische belangen van de VS en Israël zou in gaan, zou tot de val van het koningshuis leiden.
De Saoeds hebben Kissingers boodschap begrepen. Zij waren sindsdien gehoorzaam.
Wat betreft Israël zit Saoedie-Arabië in een spagaat. Gehoorzaamheid aan de VS-politiek stond altijd al op gespannen voet met de Saoedische staatsopvatting: de heersers, het huis Saoed, zijn de beschermers van de heilige plaatsen van de islam. Het Israëlische optreden tegen de (soennitische) Palestijnen en de annexatie van Jeruzalem en zijn heilige plaatsen zijn voor de Saoeds om die reden een probleem. Vandaar hun pogingen in 2002 en 2007 en 2012 om een eigen vredesplan, het “Arabisch Vredesinitiatief” naar voren te schuiven. Hun voor absolute heersers timide reactie telkens wanneer dat initiatief door Israël ruw terzijde werd geschoven typeert de verhoudingen. Toch is er de laatste jaren een zeer belangrijk punt van overeenstemming gegroeid met Israël. Dat is de vernietiging van de shiitische as: Iran, Irak (waar de shiiten nu dominant zijn), via het Syrië van Assad tot aan Hezbollah in Libanon. In grote lijnen lopen de belangen hier parallel. Dat was ook al het geval toen de Amerikanen zich bereid verklaarden om in Egypte samen te werken met de regering van de Moslimbroederschap. De Egyptische broederschap mag dan conservatief islamitisch zijn, zij zijn wel voor regeringsvorming op basis van verkiezingen. In Saoedie-Arabië kun je dat standpunt alleen achter de tralies verkondigen.
Saoedie-Arabië was tot nu toe tevreden met de Amerikaans(-Israëlische) sanctiepolitiek die de economie en uiteindelijk de invloed van het shiitische Iran zal ruïneren. Voor de dreiging met militair geweld tegen Iran geld hetzelfde. De poging van de Amerikaanse regering om met Iran tot een politiek vergelijk te komen leidt nu tot pogingen van Israël en Saoedie-Arabië dat te frustreren. Israël speelt dat via het Amerikaanse Congres. De Saoedi’s maken publicitair kabaal (Veiligheidsraadzetel) en zij hebben nog een konijn in de hoed. Plotseling komt een oud verhaal in het nieuws over een deal met Pakistan, op grond waarvan Saoedie-Arabië via Pakistan zeer snel over een atoomwapen zou kunnen beschikken als de VS Iran niet willen stoppen. Israël speelt een rol bij het verspreiden van dit verhaal. Het verhaal is meer dan een vaag gerucht. Waarschijnlijk is dat beide landen min of meer gezamenlijk optrekken bij promoten van de confrontatiepolitiek tegen Iran en de tegenstanders in het Congres argumenten willen geven.
Intussen werkt Saoedie-Arabië, los van de CIA, aan een strijdmacht die (om te beginnen?) in Syrië zal worden ingezet. In samenwerking met conservatieve regiems in de regio. Uit de VS komen berichten dat Frankrijk daaraan actief meewerkt. De Fransen hebben wapens in de verkoop, de Saoedi’s geld. Komt het weer goed tussen de middeleeuwse heersers in Riyad en Washington? Als de huidige tendens doorzet niet. Dat wil zeggen de tendens waarbij de Verenigde Staten geleidelijk meer afstand nemen van het dagelijkse politieke gewriemel in het Midden-Oosten. (zie: http://jaffadok.nl/columns/kerry-i-ofwel-de-amerikaanse-rol-in-het-midden-oosten)
Intussen komt Europa via Frankrijk wat dichter op het terrorisme te zitten.