In de serie IRAN, ISRAËL EN DE VS, deel IV en slot
De onderhandelingen tussen de Verenigde Staten en Iran over de nucleaire kwestie lijken op een voetbalwedstrijd tussen vier teams, waarbij er twee in de dug out zitten: het Amerikaanse Congres en Israël. Zij zullen in de laatste minuut uit de dug out springen, het veld oprennen en zich in de strijd mengen.
Ali Chamenei, manager van de interne strijd
De oplettende nieuwslezers zullen mij corrigeren: tegenover Iran is er eigenlijk sprake van een team van zes landen (de 5 plus 1-groep) waar de VS gewoon deel van uitmaken. Dat is waar. Laat ik dat het “Blijdorpteam” noemen. Het bestaat uit een olifant (VS), twee krokodillen waarvan alleen de oplettende ogen boven water uit komen (Rusland, China), een trotse pauw (Frankrijk), een chique terriër (Engeland) en een zachtaardige Duitse herder. De laatste drie zijn niet gevaarlijk. De krokodillen gaan met elke oplossing mee als zij zelf maar een stuk vlees krijgen. Eén krokodil (met de naam Poetin) heeft zelfs al een onderonsje gehad met iemand in de dug out (Netanyahu) om te kijken of zijn stuk vlees wat groter mag zijn. In het veld is de olifant natuurlijk de baas. Totdat de dug out losbreekt.
Sommige lezers willen misschien nog een tweede correctie, namelijk dat het onderhandelingsteam van Iran eigenlijk uit twee teams bestaat: president Rohani en aan het thuisfront de geestelijk leider Chamenei. Ik ga er echter vanuit dat Rohani in Genève alleen maar met de toestemming vooraf van Chamenei concessies op wezenlijke punten kan doen. Deze “politieke paus” is kennelijk degene die de interne machtsstrijd in Iran tussen hardliners en “realo’s” moet managen waarbij de hardliners buiten de dagelijkse publiciteit wat stukjes vlees krijgen toegeworpen (zoals economische voordelen). Niets is natuurlijk gegarandeerd, maar bekende Iran-watchers op internet geven geen aanwijzingen dat Chamenei op het punt staat onderuit gehaald te worden. Dat is met de aanvoerder van het Blijdorpteam, Barack Obama met zijn trouwe (blanke) knecht John Kerry nog niet zo zeker. Als ik dus in de schoenen van Chamenei/Rohani zou staan, dan zou ik moeite hebben om mijn laatste concessie te doen terwijl ik weet dat daarna de dug out het veld opstormt en er nog een laatste ronde kan komen.
Israël is mordicus tegen een deal met Iran (column Jaffadok). Voor het Amerikaanse Congres is de mening van Jeruzalem in het algemeen richtinggevend. Bovendien zal ook in deze kwestie de leiding van de Republikeinen Obama maximale politieke schade willen toebrengen. Hun uiteindelijke opstelling bij de stemming zal afhangen van de impopulariteit bij de Amerikaanse kiezer van weer een slepende politieke ruzie in Washington (na de budgetkwestie) en de Republikeinse fractiediscipline. De democraten, ook Jeruzalemfans, zitten nu met een dubbele loyaliteit: het is hun president.
Het moment nadert waarop een meerderheid in Washington gedwongen wordt zich af te vragen of de strategische belangen van de Verenigde Staten in alle belangrijke kwesties in “The Greater Middle East” (zoals momenteel: Iran) nog wel sporen met onvoorwaardelijke steun aan Jeruzalem. Ik denk dat dat moment komt, maar dat het er anno 2013 nog niet is. Als Obama in het Congres komt met een Iran-deal zonder meer dan wordt het voor Israël prijsschieten, ook binnen de fractie van de Democraten. Hij zal daar iets achter de hand moeten hebben. Wat kan dat zijn?
Het lijkt mij dat het cadeau voor Netanyahu op twee terreinen kan liggen. 1. Bij de Iran kwestie zelf. 2. Bij de onderhandelingen met de Palestijnen. Ad. 1: In de Iran-deal kan (en zal waarschijnlijk) een voorlopig element worden ingebouwd. Een voorwaarde die nog vervuld of nader ingevuld moet worden alvorens alle sancties definitief worden ingetrokken. Ad. 2: Met betrekking van de voor Israël belangrijker Palestijnse kwestie opent zich reeks van mogelijkheden. En de tijd is er rijp voor. Ik heb daar eerder over geschreven (column Jaffadok).
Ik kom er binnenkort op terug.