In de serie IRAN, ISRAËL EN DE VS, deel II
Israël heeft enkele zwaarwegende belangen op grond waarvan het de “Iraanse oorlogdreiging” in stand wil houden. Ik zet op een rij wat naar mijn mening de zeven belangrijkste Israëlische belangen zijn in de kwestie Iran. Die belangen komen in de Europese media niet zo uit de verf. Laat staan in de Amerikaanse mainstream media. Bijvoorbeeld omdat het “not done” is om over de Israëlische atoombewapening te schrijven.
Moshe Dayan met Amerikaanse mariniers in Zuid Vietnam in 1966
1. Israël heeft een nucleair monopolie in het gebied van de oostelijke Middellandse Zee tot aan Pakistan. Het stelt Israël in staat om landen militair te bedreigen of binnen te vallen zonder een zeer bedreigende tegenaanval te hoeven accepteren. Het Egyptische leger weet dat al sinds 1973 en houdt zich sindsdien niet alleen koest maar verleent ook diensten aan het Israëlische leger (Sinaï, Gaza). Het Libanese luchtruim wordt dagelijks en ongestraft geschonden. Syrië is dit jaar zes maal gebombardeerd. Israël zal zeer ver gaan om te voorkomen dat Iran als eerste dat atoommonopolie zal doorbreken.
2. Het Israëlische defensiebudget slokt een absurd hoog percentage van de overheidsuitgaven op. De sociale voorzieningen voor de joodse bevolking (de andere zes miljoen inwoners doen er in de binnenlandse politiek niet toe) zijn sinds de jaren ’90 stelselmatig afgeroomd. Dat geeft binnenlandse spanningen. De situatie wordt verergerd doordat het kolonisatieproject handen vol geld kost. De enige oplossing is, de (joodse) bevolking permanent in een sfeer van existentiële bedreiging te houden. “Iran is Duitsland in 1939”, etc.
3. De Israëlische economie loopt ogenschijnlijk al jarenlang uitstekend en is innovatief. Die groei en innovatie verbergen echter een zeer eenzijdige economische structuur. Los van enkele bijzondere sectoren (zoals de diamantsector) is het militair-industrieel complex de poot waarop alles rust. Militaire technologie, inclusief die van de rest van de “veiligheidssector” zoals bewaking, surveillance, controle, enzovoort, is de kurk waarop het succes drijft. Van wapensystemen tot identiteitscontrole en van digitale oorlogvoering tot onderhoud van systemen en opleidingen in de sfeer van contraterreur. Kortom, Israël heeft groot belang bij het militariseren van internationale problemen, die ook politiek hadden kunnen worden opgelost.
4. De bovenlaag van het leger en die van de politiek lopen in Israël volledig door elkaar. Dat was ook voor 1948 al het geval. Veel politieke leiders en ministers zijn vroegere generaals. Wat buiten Israël minder opvalt is de overloop van kolonels en generaals naar het bedrijfsleven. Velen worden schatrijk via die tweede carrière. Van een vrije markt is in Israël nauwelijks sprake. Overlappende netwerken van politici en (oud-) militairen, waarbinnen geheimhouding een natuurlijke reflex is, zijn veel belangrijker. Dat werkt zolang de bevolking gelooft in militaire leiders als levensverzekering tegen het eeuwige gevaar van buiten. Terrorisme en Iran bijvoorbeeld.
5. De verwevenheid van de militair-industriële complexen van Israël en de Verenigde Staten is groot. Het VS-complex (waartoe bijvoorbeeld de Bush-clan behoort) heeft al sinds president Roosevelt nauwe banden met de Saoedi’s. Oficieel zijn Israël en de Saoedi’s geen vrienden. De Iran-kwestie is goed voor de samenwerking. Alle drie deze machtsstructuren hebben belang bij militaire dreiging, bij het beheersen van de Perzische Golf, bij het installeren van raketverdedigingssystemen, bij samenwerking van de geheime diensten, bij het opvoeren van bewapening en in het algemeen: bij het behoud van de autoritaire regiems in de regio. Kortom bij het tot grote proporties opblazen van de “Iraanse dreiging”.
6. Israël wil een bepaalde stroming in de Amerikaanse binnenlandse politiek in bedwang houden. Namelijk de stroming die minder bemoeienis wil met het Midden-Oosten. Omdat het geld kost (vliegdekschepen paraat houden), omdat het risico’s brengt (iedereen boos vanwege Syriëbeleid), omdat de olie minder hard nodig is (fracking), omdat de VS zelfs bij dictators impopulair worden (Egypte, Saoedie-Arabië) en omdat China een belangrijker uitdager wordt. Obama is van die stroming maar zegt tegelijk dat de band met Israël “onverbrekelijk” is. Daar wringt iets. De kwestie Iran, met Syrië en Hezbollah in de slipstream is een testcase of de Israëlische belangen in Washington bovenaan blijven staan.
7. Misschien de meest banale van alle belangen: de zittende premier Netanyahu krijgt tijdens een oorlog of een bijna-oorlog automatisch de allure van een staatsman.
Israël werkt er hard aan om een politiek vergelijk met Iran te voorkomen. Mijn inschatting is dat dat deze keer nog zal lukken via de greep dat het land heeft op het Amerikaanse Congres. Als de regering Obama het toch hard speelt dan zou Israël wellicht nog een terugval optie hebben: namelijk dat Iran als concessie aan de VS Syrië en/of Hezbollah laat vallen in ruil voor het opheffen van de sancties. Als Israël zelfs daar niet in slaagt dan gaat er iets fundamenteel schuiven in het Midden-Oosten. Nogmaals, het lijkt mij nu onwaarschijnlijk maar ooit gaat het gebeuren.