Amerika zal zich gedeeltelijk terugtrekken uit het Midden-Oosten. Toch zal de president Israël strategisch niet los mogen laten van het Congres. Maar van de voortdurende en nauwe betrokkenheid van Amerikaanse presidenten bij de politieke ellende die door Israël’s beleid wordt veroorzaakt, wil Washington af.
John Kerry veroorzaakt incident met Turkije door zich te bemoeien met een eventueel bezoek door premier Erdogan aan Gaza. April 2013 (foto: site richardsilverstein.com)
Er is wat fletse berichtgeving afgelopen dagen over het nieuwe vredesoverleg tussen de vertegenwoordigers van Israël en de Palestijnen. Het is dan ook het tweede garnituur dat bijeenkomt in Washington. En Obama is onzichtbaar. Zelfs John Kerry kijkt alsof er niets aan de hand is. Toch was hij zes keer in het Midden-Oosten. Er is ook wel iets aan de hand.
Obama heeft nog drie jaar te gaan. In zijn eerste termijn probeerde hij een oplossing van het Israëlisch-Palestijns conflict te forceren. Maar hij liep stuk op de Israëllobby in het Congres. Netanyahu kon hem vorig jaar ongestraft vernederen. Wat moet de president van de supermacht in zijn laatste termijn doen om straks voor het Amerikaanse publiek een fatsoenlijke erfenis na te laten? Hoe is zijn gedachtengang? U moet mij geloven als ik u zeg dat ik de president niet zelf heb gesproken, maar ik probeer mij in te leven. En ik lees kranten.
Eerst een ogenschijnlijk totaal ander onderwerp. Drie jaar geleden heeft Amerika in alle stilte Rusland gepasseerd als grootste gasproducent. In 2016 worden de VS gasexporteur. Met het importeren van olie is het rond 2025 gedaan. Er komt een daling aan van de gas- en olieprijs op de internationale markt. Saoedie-Arabië, Koeweit en de emiraten aan de Perzische Golf die een deel van de olieinkomsten gebruiken om binnenlandse politieke stabiliteit te kopen, krijgen een probleem. De inkomsten staan onder druk terwijl politieke stabiliteit niet goedkoper wordt. Zij vrezen, ondanks Amerikaanse verzekeringen van het tegendeel, dat de militaire supermacht zich gedeeltelijk gaat terugtrekken uit het Midden-Oosten.
Obama met (toenmalig) premier Fayyad in Al-Bireh op de Westelijke Jordaanoever. April 2013 (foto: site maannews.net)
Bij de meeste grote denktanks zegt men al jaren dat China en de Stille Oceaan de eerste prioriteit worden voor de VS. Vooral sinds het aantreden van Obama is dat consensus in die kringen. Het is een proces dat langzamer verloopt dan het olie- en gasverhaal maar het gaat wel in dezelfde richting wat het Midden-Oosten betreft. Betekent dit dat de VS zich ook militair terugtrekken uit het Midden-Oosten? Daar zijn geen aanwijzingen voor. Het is ook niet logisch. Al raakt de olieïndustrie minder geïnteresseerd in het gebied, de militaire samenwerking met de autoritaire Arabische regiems levert de Amerikaanse industrie veel op. En de Amerikaanse militaire technologie is de ruggegraat van Israël’s militaire overwicht. Maar de supermacht met het vriendelijke gezicht (vrijheid, democratie, soms een beetje boos op Israël) wordt eenzijdig militaire supermacht. Het imago bij “de Arabische massa” is niet meer zo’n item. De empatische rede van Obama in Caïro vier jaar geleden is echt verleden tijd. Het nieuwe model voor Amerika’s meer afstandelijke rol in het Midden-Oosten is intussen Egypte.
In de dagen voor de militaire coup in Egypte tegen de gekozen president vonden gesprekken op hoog niveau plaats tussen de Egyptische legertop en de Amerikanen. Regisseerden de Amerikanen die coup? Neen, op één punt na. Washington hielp de generaals om de coup zo in te kleden dat de VS de militaire hulp van anderhalf miljard dollar konden voortzetten. Want er is een Amerikaanse wet op grond waarvan zulke hulp gestopt moet worden als er “een militaire coup” plaatsvindt. In het geval van Egypte zou stoppen van die hulp kunnen leiden tot verminderde samenwerking tussen de wederzijdse militaire staven en inlichtingendiensten en tot risico’s voor het door de VS en Israël opgelegde vredesakkoord van 1979. Kortom, de sheriff in Washington steekt geen politieke energie en geld meer in nauwe betrokkenheid. NB: De voorbereiding en de regie van de militaire coup vond plaats vanuit Saoedie-Arabië, Koeweit en de Verenigde Arabische Emiraten. Zij hebben inmiddels 12 miljard dollar gestort om de gesaboteerde economie weer op gang te helpen. Zij vullen deels het vacuum dat de Amerikanen nu al achter laten.
Wat kan de verandering van de Amerikaanse rol in het Midden-Oosten betekenen voor het vredesproces? Mogelijk zijn de president en zijn entourage en het ministerie van Buitenlandse Zaken (dat ook met andere Amerikaanse belangen rekening moet houden) tot de conclusie gekomen dat Israël niet van zijn, uiteindelijk ook voor zijn joodse bevolking fatale pad, af te brengen is. Die fatale combinatie bestaat uit: toekomstige annexatie van de Westelijke Jordaanoever, een Palestijns staatje dat hooguit een tijdelijk fopstaatje is, judaïsering van Jeruzalem, voortzetting van de apartheid binnen Israël met de wens een deel van de Israëlisch-Palestijnse staatsburgers af te schuiven naar de Palestijnse “staat”. Het gevolg: vroeg of laat gaan zes miljoen Palestijnen pleiten voor één staat voor al zijn twaalf miljoen inwoners. Strategisch afstand nemen van Israël in verband met de te verwachten ellende kan niet. Het Congres zal dat niet toestaan. Een exitstrategie die het “beheer” van dat Palestijnse staatje op het bord van Israël legt en de kosten op het bord van Europa is denkbaar. Wij verkennen zo’n exit strategie komende dagen in: