Op het moment dat een wereldmacht zich vergeefs in de nesten werkt om één ondergeschikte ambtenaar (Edward Snowden) uitgeleverd te krijgen en vervolgens de discriminatie van homoseksuelen naar voren schuift om die pestkop op het schoolplein (Wladimir Poetin) terug te pesten, op dat moment begin je te denken dat zo’n supermacht een probleem heeft.
Caïro 2009: “We are all muslims now”; … het is ook nooit goed …
Het aantal denktankgoeroes dat Amerika’s neergang als wereldmacht voorspelt wordt kleiner. Sinds 2008 zijn er in de VS 600.000 banen gecreërd in de olie- en gassector. De komende energierevolutie werkt in het voordeel van het Amerikaanse bedrijfsleven. En in het voordeel van de militaire kaste met zijn enorme technologische ambities. En in het nadeel van de Arabische oliestaten. Wat zou dan nog het probleem kunnen zijn voor de VS?
Het gehannes rond Edward Snowden illustreert dat het voor de supermacht steeds moeilijker wordt om zich overal op de wereld langs politieke en diplomatieke weg gedetailleerd met de gang van zaken te bemoeien en naar de inzichten in Washington te regelen. In “Kerry I” noemde ik de consensus in de Washingtonse machtscentrale: verleg de aandacht naar het Verre Oosten en verdrink niet in detailbemoeienis in het Midden-Oosten. Het gedraai rond de Egyptische en Syrische crises illustreert hoeveel moeite de VS hebben met de uitvoering van die strategische keuze. Het achterliggende probleem voor de Amerikaanse president zou wel eens “Israël” kunnen heten.
Amerikaanse presidenten worden niet gekozen op thema’s van buitenlandse politiek. Voor Obama gaat het de komende jaren om de profetische woorden van Bill Clinton: “It’s the economy, stupid”. Het lijkt erop dat het lot Obama en de Democraten gunstig gezind is. De Amerikaanse economie krabbelt op en wordt aangewakkerd door de energierevolutie. Dat zal er waarschijnlijk toe lijden dat de werkloosheid binnen bepaalde grenzen blijft of zelfs gaat dalen. Dat is cruciaal voor een zittende president.
“Postzegels” van Cauty, 2004; tegen de oorlog in Irak.
De volgende presidentsverkiezingen zijn over drie jaar. In de tussentijd zijn er verkiezingen voor posities in het Congres. De Democraten gaan dus uit van economische rugwind. Dan geldt het aloude devies in de politiek: geen fouten maken op andere terreinen.
Wat is de gevaarlijkste valkuil? Israël! En waarom? Omdat:
- De President in de kwestie Israël niet om de grote meerderheid in het Congres heen kan.
- Die meerderheid niet durft af te wijken van de koers van de centrale Israëllobbyclub, de AIPEC.
- De AIPEC rücksichtlos de lijn van de Israëlische politiek steunt.
- De Israëlische politiek niet een Palestijnse staat wil hebben; hooguit een ding dat alleen maar “Palestijnse staat” heet en dat ook nog tijdelijk is.
- Een Amerikaanse president het niet kan maken om officieel te verklaren dat er geen Palestijnse staat komt.
Tekening Robert Crumb, 1967; toen een strategische band met Israël een goed idee leek.
Deze situatie bestaat sinds 1993. Het heeft voor Amerikaanse presidenten geleid tot gedwongen meefietsen met iedere wending in de Israëlische politiek, met de Senaat als fanatieke waakhond naast de deur. Israël is als plakband dat je van je vinger los probeert te maken, maar telkens blijft het aan een andere vinger plakken.
Er is, gezien de bovenstaande kenmerken van het Amerikaanse politieke bedrijf, maar één strategie voor een Democratische partij (en de fungerend president) die ook de volgende president wil leveren. Maak je los van de details van het Israëlisch-Palestijns conflict. Houdt het Congres en de AIPEC te vriend: geef Israël strategische garanties en beperk je verder tot pro-Israëlische retoriek van grote afstand.
Vermoedelijk zijn Barack Obama en John Kerry op dit moment niet zozeer bezig met een Palestijnse staat maar met een exitstrategie voor een wereldmacht die zich niet meer wil bemoeien met iedere nieuwe caravan-met-buitentoilet in “Judea en Samaria”. De elementen van de exitstrategie zouden kunnen zijn:
- Er worden op de Westelijke Jordaanoever enkele gebiedjes gemarkeerd die tezamen “Palestijnse staat” zullen heten. NB: Hiermee wordt de EU binnen boord gehouden, die ook de salarissen zal (blijven) betalen.
- Er komt een landruil waarbij het gebied rond Umm al-Fahm (de “Triangel”) en de grote nederzettingenblokken uitgewisseld worden. NB: De Palestijnen in de Triangel verliezen hun Israëlisch staatsburgerschap. Saoedie-Arabië en diverse Arabische landen nemen dit op in hun “Arabisch Vredesinitiatief” en zullen het financieel faciliteren. Zolang een en ander niet in de praktijk is geregeld zal Israël zich niet uit het resterende deel van het C-gebied terugtrekken en nog niet beginnen met ontruiming van de kleine nederzettingen.
- De PA zal zijn samenwerking op veiligheidsgebied met de VS en Israël formaliseren en onderdeel maken van de overeenkomst. Dit valt onder de paraplu van de algemene veiligheidsgarantie voor Israël door de VS.
- Over de uiteindelijke status van de Jordaanvallei, over Oost-Jeruzalem, de definitieve grenzen van Israël en de vluchtelingenkwestie zullen nadere onderhandelingen volgen, “zonder voorwaarden vooraf”. Tot die tijd hebben ook de andere delen van de overeenkomst nog geen definitieve status. Israël behoudt zich het recht voor zo’n definitieve overeenkomst pas te tekenen als ook vredesverdragen met de omringende landen zijn gesloten.
- Gaza zal een apart traject worden. De EU, de VN en de Golfstaten zullen, zolang er niets is geregeld, verantwoordelijkheid nemen voor het welzijn van de bevolking.
- Speciaal onderdeel van de voorlopige overeenkomst betreffende de tijdelijke regeling van een Palestijnse staat wordt een groot opgetuigd “economisch plan”. Europa, Saoedie-Arabië, Qatar en Koeweit investeren miljarden in een door Israëlische en Palestijnse zakenlieden ontworpen economisch meerjarenplan. Obama, Netanyahu en Abbas loven de uitgebroken “economische vrede”.
Nog tijdens het presidentsschap van Obama zullen de fundamenten worden gelegd voor enkele wolkenkrabbers in Ramallah. Mochten er problemen ontstaan dan is dat onder de volgende president. En die staat op grotere afstand van nog niet verwijderde stacaravans in Judea en Samaria.