Enigzins in de luwte van het wereldnieuws spelen zich de onderhandelingen af over “het Iraanse atoomwapen”. Zoals bekend zegt de Amerikaanse regering sinds een jaar of tien dat Iran bezig is een atoombom te maken. De Israëlische regering zegt bij monde van zijn premier zelfs dat “het 1939 is”. Daarmee bedoelt Netanyahu dat de regering in Teheran vergelijkbaar is met het nazibewind van Hitler, dat “het joodse volk” weer net zo ernstig bedreigd wordt als toen en dat Teheran op het punt staat die bom (en de raketten die hem moeten vervoeren) operationeel te hebben. Die laatste bewering deed de Israëlische regering overigens al in 1993. De premier van Israël zei dit niet tijdens een huisbijeenkomst met kolonisten maar ten overstaan van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties.
© epa. De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Javad Zarif, die voor Iran de onderhandelingen over het nucelaire programma in Genève leidde.
Dat de gesprekken zich afspelen in de luwte is vooral te verklaren uit de gevolgde procedure. Er is enkele weken geleden een principeovereenstemming bereikt met Iran door een coalitie onder leiding van de Verenigde Staten. Die wordt nu in een paar maanden uitgewerkt. Wat er op dit moment gebeurt is geen window-dressing, zoals het Oslo-vredesproces maar een zeer serieuze poging om de kaarten in het Midden-Oosten opnieuw te schudden. Een overeenstemming zou de VS de mogelijkheid bieden om meer afstand te nemen van de dagelijkse problemen in “the Greater Middle East”. Zie Jaffadok KERRY I Ofwel: De Amerikaanse rol in het Midden-Oosten voor de redenen waarom de VS dat zouden willen.
Wat zou een eventuele overeenstemming betekenen voor de Palestijnen en voor Israël? Los van de hysterische vergelijking van Netanyahu, bedoeld voor de Amerikaanse publieke opinie, zouden wij ons kunnen voorstellen dat de Amerikanen er in de gesprekken met de Iraniërs alles aan doen om de directe Israëlische belangen te dienen. Wij denken dan in de eerste plaats aan de neutralisering van Hezbollah in Libanon. De oude wens van Israël om Libanon te beheersen via een vazalstaat in Zuid-Libanon is in 2006 voorlopig in rook opgegaan. Hezbollah was op de grond te sterk voor het Israëlische leger en de luchtmacht kon niet veel anders doen dan de gehele Libanese bevolking af te straffen. Kortom: als Iran eraan meewerkt dat Hezbollah wordt ontwapend en de VS en Europa ervoor zorgen dat ook de politieke tak van de organisatie wordt weggezet als “terroristisch”, dan kan Libanon een soort Jordanië worden: beheerst door de Amerikaanse en Israëlische geheime diensten. Met andere woorden, de VS als verlengstuk van Israëlische belangen.
Er zijn diverse redenen om aan dit scenario te twijfelen. Eén ervan is het gedrag van de belangrijkste pro-Israëlorganisatie in Amerika, de AIPAC en zijn zetbaasjes in het Congres. De laatste paar maanden had de AIPAC kans gezien bijna voldoende steun te krijgen voor een aanvulling op de bestaande tegen Iran gerichte sanctiewet. Dat wetsvoorstel zat slim in elkaar: het was op het eerste gezicht een “stimulans” voor Teheran om tot zaken te komen. In feite was het echter de doodsteek voor de poging van Obama om de vijandschap tussen de VS en Iran om te zetten in een gecontroleerde samenwerking tussen twee landen die geen vrienden zijn.
De poging van de AIPAC is deze week mislukt. In de VS wordt door gezaghebbende commentatoren gesproken van de eerste belangrijke nederlaag van de AIPAC sinds dertig jaar. Ook Hillary Clinton, een politica die haarfijn aanvoelt hoe de wind waait en die “verdacht” wordt van presidentiële ambities in het post-Obama tijdperk, heeft zich gekeerd tegen de poging van de pro-Israëllobby om het Iranbeleid te frustreren. Een van de meest gênante meelopers van de AIPAC (De Blasio) heeft op pijnlijke wijze een nieuw verhaal moeten verzinnen.
De stelling in deze column is niet dat de wereld nu is veranderd. Ook niet dat Barack Obama toch de idealist is die veel naïve Amerikanen en Europeanen in hem gezien hebben. De gebeurtenissen in Washington geven wel aan dat er verschuivingen gaande zijn in de relatie tussen de supermacht en het Midden-Oosten. En meer specifiek tussen Washington en Jeruzalem. Wat dit op korte of lange termijn voor de Palestijnen betekent? Daarvoor is een aparte analyse nodig, om te beginnen van de lopende onderhandelingen onder leiding van John Kerry.
Over de sancties tegen Iran: jaffadok.nl/columns/de-sancties-tegen-iran-enkele-misverstanden
Over het Congres en de Israëllobby: jaffadok.nl/columns/israel-obama-en-het-congres-wie-beslist
Meer informatie over Hezbollah: jaffadok.nl/hezbollah