Maandag, 20 januari 2020 was de dag waarop de EU-ministers van Buitenlandse Zaken zouden spreken over een Luxemburgs voorstel: erken Palestina! Net op tijd ontving de wereld ook een oproep van Britse politici en andere kopstukken met dezelfde boodschap. Eind vorig jaar, medio december, had het dappere Luxemburg al een voorzet gedaan: zet de erkenning op de agenda van de Europese Raad van ministers van Buitenlandse Zaken! Op de persconferentie na afloop werd toen de woordvoerder gevraagd of de kwestie was besproken. Het antwoord was in zijn compactheid veelzeggend: ‘Neen!’
Geen golf van energie
Het stond eergisteren wel op de agenda. Naarstig zoeken bij online bladen en denktanks leverde geen informatie op over de conclusie van de Raad. Maar eerlijk gezegd weten wij die wel: “De erkenning van een staat Palestina is pas opportuun op het moment dat zulk een stap bijdraagt aan het vredesproces. Bovendien is erkenning van een land een zaak van de afzonderlijke lidstaten.” Hiermee ontketend de Europese Unie niet een golf van energie over ons werelddeel die door historici later zal worden geduid als het begin van de oplossing van een enorm probleem. Want dat laatste is het wel en het klopt aan onze Europese voordeur en het gaat bij ons binnen komen, om te beginnen in de vorm van migranten. Wat is het echte probleem van de Unie?
Amerika’s brede rug
Veertig jaar lang heeft de Europese Gemeenschap/EU geschuild achter de rug van de Verenigde Staten. Die had de leiding van het vredesproces en het was niet goed om de in gesprek zijnde partijen voor de voeten te lopen. In de jaren ’90 waren daar ook wel argumenten voor. In de VS en zelfs in Israël mikten sommige invloedrijke politici op een soort tweestatenoplossing. Zij het dat ook toen al werd gewaarschuwd voor de tendens in de Israëlische politiek om de wrakkige Oslo Akkoorden te misbruiken, Edward Said al zeer vroeg, Tony Judt wat later. Ten tijde van Ariel Sharon merkten veel diplomaten dat zij het echte gezicht van Israël zagen. De machteloze opvoering een paar jaar later van het duo Obama & Kerry opende veel Europese politici de ogen. Vreemd genoeg hebben zij sindsdien helemaal geen tekst meer. Waarom?
Europa na de winterslaap
Een Europees buitenlandbeleid krijgt langzaam vorm. Niet dat politici daar verlangend naar uitkijken. Het levert op de korte termijn vooral problemen op, er valt weinig te scoren en het verziekt geregeld de onderlinge relaties. En de VS, de machtige ‘bondgenoot’ houden er niet van, zeker niet als het om Israël gaat. Israël is namelijk Amerikaanse binnenlandse politiek. Ook daarom worden de landen binnen de EU actief tegen elkaar uitgespeeld. Waarom is er dan toch een onweerstaanbare beweging in de richting van een eigen Europees Midden-Oostenbeleid en zal er, zoals ik het zie, een Europees beleid komen met betrekking tot het probleem Israël? Omdat de Amerikaans-Israëlische politiek de kans vergroot op (burger-)oorlogen die leiden tot vluchtelingenstromen waarbij in vergelijking die van 2015 tot voetnoten in de geschiedenis worden. Deze week wordt hard gewerkt aan het afsluiten van de Libische vluchtelingen route (en nu alweer groeit de stroom van de Turkse kust naar de Griekse eilanden). Spanje bakt onderwijl zoete broodjes met Marokko (waar helaas juist weer hervormingen worden teruggedraaid) met steun van de EU: vluchtelingenangst. Volgende week gaat de aandacht weer naar Noord-West Syrië waar een paar honderdduizend vluchtelingen op weg zijn naar … wij weten het niet precies.
Potentiële oorlogen
Wie Libanon niet ziet als een van de komende slagvelden, is een optimist. Wie de Jordaans-Israëlische betrekkingen beschouwt als stabiel en Jordanië zelf als de vleesgeworden stabiliteit die vergist zich. Als Israël Syrië en Irak blijft bombarderen en Amerikaanse militairen daar – niet op uitnodiging – op of nabij de olievelden blijven zitten, dan blijft de chaos toenemen. En gelukkig hij die denkt dat de VS en Israël ten aanzien van Iran genoegen zullen nemen met minder dan de onderwerping van het regiem. En, hoe hard zal Turkije zijn best blijven doen om Europa te ‘beschermen’ tegen miljoenen vluchtelingen, als Washington zou besluiten zijn dreigement waar te maken om na de economie van Iran ook die van Turkije te ruïneren?
Nog even terug naar Libanon. Het is maar een klein landje met vier miljoen inwoners. Maar daarnaast zitten er 450.000 Palestijnse vluchtelingen en zo’n 1,5 miljoen Syrische ontheemden. Het land is op weg naar de economische afgrond en kan ook politiek geen kant meer op. Israëlische bombardementen en invasies waren er onder andere in 1973, 1975, 1976, 1978, 1981, 1982, 1993, 1996 en 2006. Hezbollah verdedigde in dat laatste jaar het grondgebied van Libanon met succes. De prijs voor een volgende aanval zal (ook) voor Israël hoger zijn. Staat Europa daarom onder druk van de VS en Israël om Hezbollah alvast in zijn geheel tot terroristische organisatie te bestempelen?
Luxemburg en Erekat versus de wereld
Het pleidooi van Luxemburgs minister van Buitenlandse Zaken voor erkenning van Palestina als staat en ook het uitstekende verhaal van de Palestijn Erekat in The Guardian van afgelopen zondag (19/01), is in Brussel onder de tafel gevallen. Ogenschijnlijk belangrijker zaken halen het nieuws. Benny Gantz neemt een verkiezingsslogan van concurrent Netanyahu over: annexeer de Jordaanvallei! Rond de Deal of the Century van Trump stijgt de spanning: schoonzoon Kushner komt met zijn team naar het heilige land! Ook een Europeaan overigens: koning Willem-Alexander. Een Nederlandse vorst die aanwezig zal zijn bij de stille begrafenis van de zelfstandige Palestijnse staat. Groot-Israël komt eraan. De VS is de vader, de verantwoordelijkheid voor de opvoeding schuift richting Europa.