Turkije: Westen aarzelt even … en kiest voor de winnaar

Door: Jan Schnerr - Geplaatst op: 16 juli 2016

Nieuws van 16 juli 2016

De militaire coup van vannacht in Turkije is inmiddels (16/07, 10.25) mislukt. De gekozen president Erdogan zal volgens commentatoren gesterkt uit de gebeurtenissen naar voren komen.

Wachten wie er wint

Vannacht

Tijdens een internationale conferentie waar de ministers van Buitenlandse Zaken van Rusland en de VS, Lavrov en Kerry beiden aanwezig waren, reageerden beiden vannacht op de (toen ook voor hen nog) verwarrende berichten uit Turkije. De verklaringen gaven zoals te verwachten was uiting aan “zorgen” etc. Maar er was een subtiel verschil. Lavrov duidde aan dat de democratische instellingen gerespecteerd moesten worden. Kerry sprak over “stabiliteit”. Hij zette daarmee de toon in de westerse statengemeenschap: afwachtend. Pas vanmorgen verschenen afgestemde verklaringen van president Obama en de leider binnen Europa de Duitse bondskanselier Merkel, waarin zij steun uitspraken aan de gekozen president van Turkije.

Verrassing

De coup kwam als een totale verrassing. Algemeen werd sinds ongeveer 2008 aangenomen dat Erdogan en zijn partij AKP erin waren geslaagd om de Turkse militairen definitief naar hun kazernes te verwijzen. De komende weken zal misschien duidelijk worden hoe breed de steun voor een coup binnen de top van het leger was. Binnen Turkije zal zich de strijd verscherpen tussen de AKP en de Gülenbeweging. Deze wat mysterieuze beweging, waarvan de leider vanuit de Verenigde Staten werkt lijkt een gematigde islam te verenigen met de belangen van delen van het bedrijfsleven. De beweging heeft in het verleden gepleit voor een betere relatie met Israël. De meningen in Turks-Nederlandse gemeenschap zijn niet unaniem. Een deel is van mening dat het ‘bewind Erdogan’ bezig is de democratie te ondermijnen en bovendien om binnenlands-politieke redenen de integratie van de Koerden in het democratische systeem om zeep helpt.

Het krachtenveld

Rusland en Turkije trekken sinds enkele weken meer samen op, vooral in de kwestie Syrië. Zij vullen daar het gedeeltelijke machtsvacuum dat de VS in het Midden-Oosten laat ontstaan.

De VS zijn niet gelukkig met de ontluikende samenwerking tussen Rusland en Navo-lid Turkije. Die kan leiden tot belangrijke verschuivingen in Syrische burgeroorlog, die ook voor Israël niet onverdeeld gunstig uitpakken.

Duitsland kiest in het openbaar voor gesloten gelederen met Washington. Minder opvallend is dat in Duitsland (en andere EU-lidstaten) geprobeerd wordt de betrekkingen met Rusland, Iran en Turkije niet volledig door de Amerikanen te laten sturen.

In de Israëlische pers zijn nog weinig inhoudelijke commentaren te vinden. Ynetnews vanmorgen: The coup wasn’t supported by the entirety of the military – a large part of the military supports Erdogan, and even went out to defend his rule. If the rebels would have captured Erdogan at the beginning, (this failure –ed) wouldn’t have happened. The fact that Erdogan was able to make phone calls and send messages to the outside world and to his supporters really saved him.