Zwichtte één land op het laatste moment?
Rond middernacht Nederlandse tijd kwam Palestina één stem tekort. Behaalden Israël/VS een pyrrusoverwinning?
De uitslag
Goodluck Jonathan, het konijn uit de hoge hoed van John Kerry
Tegen de door de Palestijnen opgestelde en door tijdelijk lid van de Veiligheidsraad (VR) Jordanië ingediende resolutie, stemden: VS en Australië. Vijf landen onthielden zich van stemming: Engeland, Zuid-Korea, Ruanda, Nigeria en Litauen. Voor stemden: Rusland, China, Frankrijk, Jordanië, Luxemburg, Tsjaad, Chili en Argentinië. De uitslag was tot het laatste moment een verrassing. Voor veel waarnemers wees de verrassende stap van de Palestijnse Autoriteit (PA) om toch voor het einde van het jaar de resolutie te laten indienen erop dat hij negen voorstemmers had verzameld. Helemaal sluitend is deze redenering niet: de PA had in de nieuw samengestelde VR die op 1 januari aanstaande aantreedt volgens diplomaten meer kans gehad.
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken heeft grote moeite moeten doen om voldoende landen te bewegen tot stemonthouding. Enkele uren voor de stemming heeft hij nog telefonisch overleg gehad met Goodluck Jonathan, president van Nigeria.
De balans voor de VS
De VS is zware diplomatieke schade bespaard gebleven. Dat had zich voorgedaan als bij aanvaarding van de resolutie de VS zijn nederlaag slechts had kunnen afwenden door een veto. Het zou dan ondanks dat veto een signaal zijn dat de steun voor de VS als ‘bemiddelaar’ in de vredesbesprekingen sterk afgenomen zou zijn. De uitslag van de stemming wijst er nu op dat de meerderheid de rol van de VS als bemiddelaar nog niet afschrijft, maar dat de Amerikanen niet veel tijd meer hebben om resultaten te laten zien. De VS (en Israël) hebben nu ook in de VR moeten ervaren dat de steun in Europa voor de status quo in Israël plus de bezette gebieden tanende is.
De balans voor Israël
Strategisch is het de vraag of de druk op Israël om met een Palestijnse staat (of een constructie die die naam krijgt) akkoord te gaan, nu effectief toeneemt. De rechtse partijen zullen in de lopende verkiezingsstrijd kunnen stellen dat de steun van de VS nog overeind staat. Dat de steun binnen Europa wankelt is voor de publieke opinie in joods Israël, mede gelet op de anti-Europese campagne die rechts voert, waarschijnlijk minder relevant. De oppositie kan uit deze stemming in de VR waarschijnlijk geen argumenten halen voor het verwijt dat Netanyahoe c.s. de steun van ‘het Westen’ aan het ondermijnen is. De VS-ambassadeur bij de VN, Samantha Powers waarschuwde overigens Israël om de uitslag niet te interpreteren als ‘a victory for an unsustainable status quo‘.
De balans voor de PA
De PA is, bewust of niet, ontsnapt aan een ernstige aanvaring met de Amerikaanse regering omdat die zijn veto zou hebben moeten gebruiken. Dat had kunnen leiden tot het deels intrekken van de financiële steun voor de PA. De PA heeft wel het conflict weer hoog op de politieke agenda gekregen. Er is nu waarschijnlijk een beter platform dan tot nu toe om separaat met de EU en met name Frankrijk te overleggen over een vervolg. Intern is het echter de vraag of de vrij chaotische gang van zaken rond de inhoud van de resolutie, gecombineerd met deze diplomatieke nederlaag, niet alsnog tot problemen zal leiden. De PA kan wel stellen dat hij de druk van de VS om geen stemming uit te lokken, heeft weerstaan. De volgende overlevingstest voor Mahmoud Abbas is of de PA nu moet toetreden tot het Internationaal Strafhof, iets waar driekwart van zijn Palestijnse achterban voorstander van is. Ook die stap zou tot intrekking van de Amerikaanse financiering kunnen leiden.
Europa en de Amerikaanse macht
Een belangrijk aspect van de stemming in de VR is de vraag in hoeverre de EU de VS blijven volgen in zijn steun voor Israëlische regeringen die de status quo verlengen om de kolonisatie van de Westelijke Jordaanoever te kunnen voltooien. De stemonthouding van trouwe bondgenoot Engeland en zijn stemverklaring, moet ook tegen deze achtergrond worden gezien. Frankrijk kondigde aan dat het voort gaat met zijn inspanningen om een resolutie door de VR te krijgen. De vraag of Europa een eigen Midden-Oostenbeleid tot stand kan brengen zal een drijvende factor op de achtergrond blijven.
bronnen:
NYTimes, 30/12
Jpost, 31/12
trouw, 31/12