Jede Konsequenz führt zum Teufel.
De Duitse Christen Democratische Union wil in de Duitse grondwet vastleggen dat Duitsland een ‘Leitkultur’ heeft en dat erkenning van het bestaansrecht van Israël expliciet tot die Leitkultur behoort. Dat uitgangspunt moet dan dus door alle staatsburgers gerespecteerd worden want een grondwet is niet niks om het maar zwak uit te drukken. Het plan van de grootste Duitse politieke partij (de Beierse zusterpartij CSU zal hier zeker in mee gaan) zou gevolgen hebben voor de vrijheid van meningsuiting en in de eerste plaats voor het publieke debat over Israël.
In Duitsland hebben ook de linkse partijen SPD en de Groenen zichzelf erop vastgespijkerd dat onder ‘Israël’ wordt verstaan ‘de joodse staat Israël’. Dit wordt dus een zeer serieuze kwestie binnen het tot nu toe machtigste land in de Europese Unie waarbij de voorliggende vraag niet is of die grondwetsherziening er komt maar wat die discussie gaat losmaken. De CDU/CSU staat te trappelen om weer een regering te vormen. De peilingen zijn zeer gunstig voor de partij terwijl de sociaal-democraten er chronisch beroerd voor staan. De SPD en de Groenen zijn de overheersende partijen in de huidige regering-Scholz en kunnen nog even doorgaan want verkiezingen zijn er voorlopig niet. De Groenen zitten in feite op de wip want CDU/CSU zijn best bereid om te zijner tijd met hen samen te werken in een nieuwe regering.
De gifpil in het idee
Zoals de Frankfurter Allgemeine Zeitung vandaag schrijft zullen niet alleen de gezeten Duitse burgers het bestaansrecht van de (joodse) staat Israël moeten erkennen. De grondwet geldt natuurlijk ook voor de miljoenen Duitsers met een ‘familiale achtergrond in het Midden-Oosten’. In eenvoudig Duits ‘moslims’. Sterker nog, nieuwkomers die de Duitse nationaliteit willen hebben zullen aan een test worden onderworpen: Wer als Flüchtling nach Deutschland kommt, dieser Leitkultur aber nicht folgen will, sollte nicht mit der deutschen Staatsangehörigkeit belohnt werden. Politici van de huidige regeringspartijen SPD, Groenen en de kleine FDP (liberalen) hebben zich recent en los van het CDU-plan al uitgesproken voor zo’n test.
Nergens valt officieel het woord ‘moslim’ maar iedereen weet over wie het gaat. Het onderliggende wantrouwen tegen immigranten en in het algemeen Duitsers met Midden-Oostenachtergrond is sinds 7 oktober en de lopende Gaza-oorlog door de Bild Zeitung en de mainstream media flink aangewakkerd. Het niet erkennen van Israël als joodse staat wordt automatisch geïnterpreteerd als “alle joden moeten daar weg” en dus als verdrijving van joden en als antisemitisme. Palestijnse vlaggen, sjaals en het bekende ‘From the river to the sea …’ worden in dezelfde hoek gestopt. Het wordt zo voor Duitsers moeilijker om zich in het openbaar over Israël/Palestina te uiten zonder de wet en straks misschien de grondwet te overtreden. In de politiek, de culturele sector en de media is grijpen de zelfcensuur en de cancel-cultuur om zich heen. De rechterlijke macht is daar wat trager in maar tegen de grondwet kan niemand op.
Is dit de toekomst?
Het bovenstaande is niet te begrijpen zonder de typisch Duitse Vergangenheitsbewältigung, de extreme wijze waarop de politiek-economische en culturele bovenlaag in het land zijn rol tijdens de Tweede Wereldoorlog probeert weg te wissen (iedere Duitser heeft schuld, als het ware een erfschuld). Van een “machtige joodse Israëllobby” is geen sprake, al was het maar om dezelfde treurige historische reden. Duitse joden die kritiek hebben op Israël worden genegeerd, zij passen op hinderlijke wijze niet in het beeld.
Duitsland gaat wat betreft dit Israëldiscours een moeilijke periode tegemoet. Een schot in eigen voet is het waarschijnlijkste. De verheven status die Israël door de Duitse politiek toebedeeld heeft gekregen wordt een zwevend ruimteschip dat te ver losraakt van de realiteit om nog lang in de lucht te kunnen blijven. In een wereld waarin zelfs de hevigste bombardementen er niet in slagen de sociale media volledig uit te schakelen wordt een Duitse grondwetswijziging een achterhoedegevecht.
Wilders de toekomst?
En Wilders? Ik hoor dat PVV, BBB, NSC en VVD gesprekken voeren “over de grondwet”. Voorspelling 1: Er komt geen grondwetswijziging. Voorspelling 2: Er komen rond immigratie afspraken op lager niveau dan de grondwet, waarbij de bovenbeschreven ontwikkeling in Duitsland enigszins gekopieerd wordt. Is dat toekomstwijzend? Plasterk onze nieuwe Thorbecke? Zie boven.