De Arabische Liga brengt een pionoffer: 250.000 Palestijnen gaan over het schaakbord. Een landruil tussen de staat Israël en de Palestijnse staat. Die laatste is niet op dit schaaktoernooi aanwezig.
“The Grand Chessboard” is een klein, handzaam boekje van een van de beroemdste presidentiële adviseurs in de Verenigde Staten, Zbigniew Brzezinsky. Spreek langzaam uit: Brzezinsky, Zbigniew … De man moet ongeveer even aaibaar zijn als zijn naam. De wereld is voor hem een schaakbord waarop stukken worden bewogen door strategen in Washington. Landen worden gereduceerd tot oliepijpleidingen. Zeeën krijgen een vloot toegewezen. Continenten vallen onder een atoomparaplu. Volkeren worden verhuist als zij in de weg lopen. Ik zocht Israël, Palestina op in het boekje en vond één schamele passage. Het gebied was eenvoudigweg te klein voor Zbigniew’s visie. Bekende Amerikaanse commentatoren, van de New York Times, de Wall Street Journal maar ook de big shots van de grote denktanks hebben meestal zo’n wereldomspannende visie. Heel indrukwekkend!
Misschien dat daarom vorige week een merkwaardige zet van de Arabische Liga niet is opgevallen. De Liga presenteerde in 2002 een alomvattende vredesregeling waar een Palestijnse staat onderdeel van uitmaakte. Sharon, toen premier van Israël veegde het onmiddellijk van tafel. De grens volgens het Liga-plan was duidelijk: de “groene lijn” oftewel de bestandslijn van 1949. Vooral de heersers van Saoedie-Arabië hebben altijd gelobbyed voor dit plan dat inderdaad min of meer hun plan was. Deze oliemiljardairs hebben niets op met de Palestijnen maar zij hebben veel last van het conflict (zie bijvoorbeeld jaffadok: Midden-Oosten Saoedie-Arabië Jemen). Een delegatie van de Arabische Liga heeft nu in Washington verklaard dat het “Arabisch vredesinitiatief” van 2002 zal worden aangevuld met de “landswap”. Wat is de “landswap”?
Het gaat om een gebied in het centrum van Israël, de “Triangle” (driehoek) waar 250.000 Palestijnen wonen. Ook nakomelingen van de ruim 700.000 Palestijnen die in 1948/’49 waren gevlucht. De Palestijnen in de “Triangle” zijn Israëlisch staatsburger. Aan de andere kant liggen in bezet gebied grote nederzettingen (voor uitsluitend joden). De landruil, in internationaal koeterwaals bekend als de “landswap”, beoogt om dat gebied bij de Palestijnse staat te trekken “in ruil” voor het bij Israël trekken van enkele grote nederzettingen die in bezet gebied liggen. Peres noemde de mogelijkheid in 2007. Lieberman heeft het de laatste jaren met luide stem naar voren gebracht evenals een koor van andere Israëlische politici. Wat betekent die “landswap” voor de Palestijnen in dat gebied? De Israëlische Palestijn Muhammad Jabali wijst in een recent artikel (+972blog, 06-05-2013) op consequenties op het persoonlijke vlak.
Waar het mij nu om gaat, is dat hier blijkbaar een discussie loopt (zo u wilt: onderhandelingen, maar dan zonder de betrokkenen) die grote consequenties kan hebben voor de levens van honderdduizenden mensen. Maar ik lees daar niets over. Als je erover nadenkt stijgt je verbazing. Onbewust zijn wij en onze media een beetje Brzezinskys geworden. Miljardairs uit Riyad zitten met Brzezinskys in Washington aan het schaakbord en verzetten tijdens de lunch een pion. Het is totaal geen nieuws.
Vorig jaar was ik op bezoek bij Trees Kosterman. Een Nederlandse vrouw die met haar deels Palestijnse gezin al ruim twintig jaar in het noorden van Israël woont. Zij heeft plannen om informatief toerisme te gaan faciliteren: het begeleiden van groepen die meer willen zien dan mogelijk is via de commerciële reisbureaus. Zij legt mij uit dat in de Triangle bijvoorbeeld de Palestijnse stad Umm al-Fahm ligt. 50.000 inwoners, van wie velen leven van het land in de wijde omtrek (zoals vaak bij Palestijnse boeren: zij wonen niet op hun land). Israël wil met de landswap niet zozeer land ruilen, maar niet-joodse inwoners kwijtraken en zoveel mogelijk land behouden.
De afstand tussen het individu en het Grote Schaakspel is enorm.
NB:
Het recente rapport van de Nederlandse Adviesraad voor Internationale Vraagstukken wijst in positieve zin naar een gebiedsruil als mogelijkheid.
Trees Kosterman vindt je op galileetoday.com of https://www.facebook.com/GalileeToday