Mark Rutte in Rawabi (december 2013)
Moderne stad in bezet gebied
Rawabi is een nieuwe, moderne stad met voornamelijk appartementen die op dit moment wordt gebouwd in de bezette “Palestijnse gebieden”. De locatie ligt op de Westelijke Jordaanoever op enkele kilometers van het Palestijnse bestuurscentrum Ramallah en vlakbij het eveneens door Israël bezette Oost-Jeruzalem. Mark Rutte was er begin december op bezoek toen hij “evenhanded” ook de Palestijnse concentratiegebieden aandeed. Hij werd ontvangen door Bashar Masri, een rijke Palestijnse zakenman. Masri vervult bij de bouw van Rawabi niet alleen de rol van mede-investeerder maar ook die van politieke mediator tussen de Palestijnse Autoriteit, de VS, Tony Blair, Golfstaat Qatar (de grootinvesteerder) en Israëlische politici en toeleveranciers. Zonder Israëlische toeleveranciers zou Rabawi niet gebouwd kunnen worden. Wat betekent Rawabi voor de Palestijnse bevolking? En wat betekent Rawabi voor de Palestijnse economie die nog geen olijf kan exporteren zonder bureaucratische hindernissen door Israëlische instanties? Eerst iets over die Palestijnse economie.
De Palestijnse economie is opgekrabbeld na de verwoestingen die tijdens de tweede Palestijnse volksopstand van 2000 tot 2005 (de tweede “intifada”) door het Israëlische leger zijn aangericht. Die wederopbouw werd in 2006/2007 vertraagd door de boycot van en de door het westen gesteunde coup tegen de Hamaspartij. Die was in democratische verkiezingen in de Palestijnse gebieden aan de regeringsmacht gekomen. Daarna kreeg Fayyad als premier in de Palestijnse Autoriteit zijn kans. Met steun van de VS, de EU, de Wereldbank, etc. ontstond wat wel genoemd werd, de Fayyad-economie. Het “Fayyadism”. De groeicijfers sindsdien doen plezierig aan en doen denken aan die van opkomende economieën. Maar die groeicijfers verbergen enkele nare dingen.
Masri en de VS-consul in Jeruzalem (voorgrond), Daniel Rubenstein
Economische groei: kanttekeningen
1. De vruchten van de economische groei komen aan Palestijnse kant maar bij een deel van de bevolking van de Westelijke Jordaanoever terecht. Al helemaal niet bij de Palestijnen die wonen in het zogenaamde C-gebied (60% van de Jordaanoever) dat Israël met succes bezig is ethnisch te zuiveren. Om maar te zwijgen over Gaza.
2. De greep van Israël op het maatschappelijk leven in de bezette gebieden waaronder de economie, is extreem. Een economische ontwikkeling die strijdig is met Israëls belangen is daarom moeilijk denkbaar. De Palestijnse elite binnen de Palestijnse Autoriteit speelt binnen dat kader een rol die varieert van passieve medewerking tot grove collaboratie. Palestijnse ondernemers kunnen geen paperclip exporteren zonder … enzovoort.
3. De Palestijnse economie is de meest hulpafhankelijke economie ter wereld. Het is een economie die niets met toekomstgerichtheid te maken heeft. Voor meer informatie daarover zie: jaffadok/externe-hulp.
4. Het private segment van de Palestijnse economie is zeer eenzijdig. In die zin dat het vooral om investeringen in gebouwen gaat en minder of niet in duurzame economische groei: infrastructuur, innovatieve bedrijven en moderne handelsstructuren. Rawabi bijvoorbeeld!
5. De structuur van de economie is van buitenaf opgelegd: een neoliberale economie. De VS, Engeland en de Wereldbank spelen daarin een belangrijke sturende rol op de achtergrond.
6. Veel investeringen komen uit de Golfstaten, met Qatar als meest actieve partij. Het emiraat Qatar en Saoedie-Arabië (de machtigste en rijkste van alle) zitten niet altijd op één lijn maar hen verbindt wel één rode draad: een gloeiende hekel aan volkssoevereiniteit gecombineerd met een heilig geloof in het recht van elites om over het geld en de politiek te beslissen.
Het “Fayyadisme” en het Kerryplan
Fayyad is een half jaar geleden afgetreden. Maar het Fayyadisme is niet verdwenen. Rawabi moet tegen die achtergrond gezien worden. Een recente ontwikkeling is het plan tot economische ontwikkeling van de Westelijke Jordaanoever. Het wordt sinds medio 2013 gepromoot door Kerry, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken. Het gaat om investeringsplannen met een omvang van circa vier miljard dollar. Zie voor deze ontwikkelingen: jaffadok/economische-ontwikkeling (met name onder “Fayyadisme”).
Het “Kerryplan” komt oorspronkelijk uit de koker van Israëlische en Palestijnse zakenlieden. Ahmad Azem van de Birzeit universiteit wees er al op (al Monitor, 31/05/2013) dat dit economische plan alleen kans van slagen heeft bij een beëindiging van de bezetting. Zolang die in stand wordt gehouden, zullen volgens Azem vooral Israëlische bedrijven die de Palestijnse markt als afzetmarkt gebruiken profiteren van de kapitaalinjectie van het Kerryplan. Bovendien is het zeer de vraag of internationale bedrijven door het ontbreken van politieke stabiliteit het investeringsklimaat in Palestina gunstig genoeg vinden voor toekomstgerichte investeringen. Voor de goede orde: dit is een discussie binnen een neoliberaal model voor een Palestijnse economie in een vrije en soevereine Palestijnse staat.
Rabawi zoals het moet worden
Rabawi: proeftuin voor welke toekomst?
Voor wie, zoals ondergetekende niet gelooft in de totstandkoming een vrije en soevereine Palestijnse staat, is Rawabi dus een investeringsproject dat ofwel geen succes wordt, ofwel andere effecten zal hebben dan economische welvaart voor grote delen van de Palestijnse bevolking. Naast de vrees waar Azem uiting aan geeft, zouden dat de volgende effecten kunnen zijn:
a. Rawabi wordt in feite een “gated community” voor een Palestijnse bestuurs-, veiligheids- en zakenelite, aangevuld met expats uit het internationale hulpverleningscircuit.
b. Rawabi wordt een showroom. Voor emirs die hun solidariteit met onderdrukte geloofsgenoten tonen, voor Israël dat wat minder foto’s in de media wil vanuit de C-gebieden, voor Palestijnse en Europese politici die met iets “opbouwends” bezig willen zijn en misschien …
c. … voor een Amerikaanse regering die niet alleen meer afstand wil ten opzichte van Irak, Afghanistan, Libië en Syrië maar ook van de dagelijkse “details” in de bezette gebieden. Zie de Jaffadokcolumn jaffadok/columns/kerry-i-ofwel-de-amerikaanse-rol-in-het-midden-oosten
d. Rawabi wordt een proeftuin voor economische samenwerking tussen Israëlische bedrijven en zakenlieden uit de Golfregio en daarmee een brug naar normalisatie van de economische betrekkingen.