Extreemrechts onder aanvoering van Netanyahu noemt Palestijnse politici in Israël ‘terroristen in maatpak’. Netanyahu wil nu doorpakken en eindelijk beginnen met formele annexatie van de Westoever. Concurrent Gantz en zijn aanhang zijn niet helemaal duidelijk over annexatie. Zij willen in elk geval regeren en dat kan alleen met gedoogsteun van de coalitie van Palestijns-Arabische partijen in Israël, de Joint List die 15 van de 120 zetels in de Knesseth heeft.
De schrik van extreemrechts
Netanyahu’s coalitie, het verstandshuwelijk van Likoed met licht fascistische en orthodox-religieuze partijtjes, heeft net niet genoeg zetels om een formatieopdracht te claimen. De combinatie is wel groter dan Gantz c.s. maar zou er een afspraak komen tussen Gantz en de Joint List dan is het spel verloren. Netanyahu verliest dan bovendien de mogelijkheid om via het premierschap te ontsnappen aan een rechtszaak. Om zo’n afspraak Gantz/Joint List te voorkomen werd de afgelopen dagen een smaadcampagne tegen de Palestijnse politici gevoerd die een indicatie vormt van waarheen Israël op weg is. Er wordt nu een breuklijn in joods Israël zichtbaar die naar mijn inschatting verder gaat dan een binnenlands politiek conflict tussen joodse partijen. Voor het eerst sinds de oorlog van 1967 wordt het probleem van de Palestijnse minderheid in Israël zelf en die in de Westelijke Jordaanoever ongewild met elkaar in verband gebracht. Al een halve eeuw mag die Palestijnse minderheid stemmen, maar tot voor kort was het uitgesloten dat hun stem enige invloed had op de politiek. Sinds 1999 daalde met de ondergang van links-joodse partijen de opkomst van Israëlische Palestijnen bij verkiezingen. Sinds vorig jaar is die trend gekeerd en kwam er bovendien een lijstverbinding. Het resultaat is spectaculair.
Masker van democratie valt af
De kern van de campagne tegen de Palestijnse politici is dat niet-joodse stemmen eenvoudigweg niet relevant zijn als het aankomt op regeringsvorming. Dat deze kiezers nu plotseling 15 zetels gaan bezetten betekent volgens Netanyahu c.s. niet dat die zetels meetellen bij het bepalen wie de verkiezingen heeft gewonnen. De suggestie van Gantz dat hij met de Joint List aan boord kabinetsformateur zou kunnen gaan worden is fundamenteel fout; de term ‘landverraad’ was al eens gevallen. Recent spraken niet de minste politici van het Netanyahukamp zich uit op een wijze die geweld niet uitsloot. Volgens minister van Buitenlandse Zaken Israel Katz zijn de Joint List Knesset leden, “terrorists in suits or supporters of terrorists in suits.” Minister van Toerisme Yariv Levin: “The Joint List receives its instructions from Hezbollah.” Minister van Defensie Naftali Bennett: “I state that an Israeli government dependent on the votes of the Joint Arab party constitutes a clear and present danger to the lives of Israeli citizens and IDF soldiers.” Premier Netanyahu had eerder al het startschot gegeven in een speech in Petach Tikva: “We and millions of citizens will not let this happen.” Commentator Shlomi Eldar spreekt van, “wild incitement that can be understood as a call for murder”.
Botsing twee joods-Israëlische visies
Enerzijds is er het ‘Netanyahu-blok’. Daarbinnen valt weliswaar te onderscheiden in uiteenlopende belangen en culturele achtergronden, Likoedniks, religieuzen, gediscrimineerde mizrahim, een deel van de ‘Russen’ en kolonisten van allerlei slag. Zij hebben echter één visie gemeen: annexeren van vrijwel de gehele Westoever, de ruim 2,5 miljoen Palestijnen daar samendrijven in een aantal resterende kleine gebieden en het oude plan uitvoeren om 300.000 Palestijnen uit Israël zelf (Israëlische staatsburgers!) over te hevelen naar Palestijns gebied in de Westoever. Als een Palestijnse partij, in casu Joint List, in de positie komt om dat tegen te houden dan moet daarmee korte metten worden gemaakt. Tegenover het Netanyahu-blok staat het blok-Gantz met kiezers die niet- of gematigd religieus zijn, grotendeels welvarender en beter opgeleid en van wie velen Europese wortels hebben. Nb: Niet-stemmers in Israël zijn kansarme joden en Palestijnen van wie de sociale voorzieningen zijn opgeofferd aan de geldverslindende kolonisatie. Daar zit potentieel nog verdere winst voor de Joint List en dus op termijn een nog grotere bedreiging voor het ‘annexatieblok’.
De hier geschetste tegenstelling lijkt niet overbrugbaar. Als de Joint List zijn succes kan consolideren dan vormt dit geheel een ontplofbaar mengsel.
Demografie begunstigt annexatieblok
De demografische trend gaat in de richting van groei voor het annexatieblok, dankzij de religieuzen. Weliswaar groeit ook de Palestijnse bevolking in de bezette gebieden bovengemiddeld maar zij hebben geen stemrecht. Als het blok-Gantz al een regering kan vormen – dus met steun van de Joint List – dan wordt dat geen stabiele regering. Het is een inherent zwak en verdeeld blok. De werkelijke opponenten zijn dus het annexatieblok en de Palestijnen die stemrecht hebben binnen het systeem: de Joint List. Als het annexatieblok de Palestijnen op de Westoever (en Gaza) definitief hun staat wil ontnemen dan moet het de Palestijnen in Israël definitief terugdringen in de status van tweederangsburger waarmee hen de hoop op een goede toekomst wordt ontnomen. Zowel die ontwikkeling als de ermee samenhangende annexatie zullen leiden tot een toenemende overlapping van belangen van de Palestijnen in Israël en die in de bezette gebieden.