Deze column is de eerste op jaffadok van Trees Zbidat-Kosterman. Zij woont in het Palestijns-Arabische stadje Sakhnin in Galilea. Trees zal geregeld op jaffadok schrijven over het leven in de Israëlisch-Palestijnse gemeenschap en over de politiek die in Israël nooit ver weg is.
Dicht bij Um Al Fahem, op de plek van het verdwenen dorp Ghabezi (foto Trees Kosterman)
Toen ik in 1982 voor het eerst naar Israël/Palestina ging, had ik eigenlijk geen idee wat er aan de hand was en waar ik mee bezig was. Ik ging ernaartoe met een vriendin die er wat stukjes over wilde schrijven. Ik werkte in een Blijf-van-mijn-Lijf huis in Utrecht en vond de Marokkaanse en Turkse vrouwen wel interessant, en verbond dat met Palestijnse vrouwen, en daar wilde ik wel wat meer van weten.
Ook droeg ik in die tijd een “Palestijnse sjaal” want dat deed je als je actief was, en naar demonstraties ging en een beetje kraakhuizen verdedigde tegen knokploegen. Maar verder had ik weinig idee over hoe het hier was.
Mijn vriendin had wat afspraken gemaakt via kennissen van haar met enkele mensen hier. En ik herinner mij een van de eerste bezoeken. Dat was bij een man in het Palestijns Arabische stadje Sfamer (of Shefaram) in wat nu Israël is. Hij vertelde ons dat hij net terug was uit de gevangenis waar hij 11 jaar had uitgezeten voor politieke activiteiten. Ik kan me nog herinneren dat ik dacht dat je voor 11 jaar gevangenis wel heel wat gedaan moest hebben. Toen hij ons zijn verhaal vertelde, bleek dat hij gezeten had voor niets minder dan “lid van een verboden organisatie”.
Een organisatie die vandaag de dag uitgegroeid is tot een politieke partij, dus zo gevaarlijk zal dat wel niet geweest zijn.
Een paar dagen later hadden we een afspraak met een advocaat uit Nazareth. Ik wil in dit stuk zo weinig mogelijk namen noemen, daar ik vind dat ik deze mensen moet beschermen, en je nooit weet wie dit stukje leest. Dus vandaar geen naam, ook niet van deze advocaat. Hij verdedigde voornamelijk Palestijnse vrouwen, van binnen Israël, Westoever en Gaza. Destijds werd daar weinig verschil tussen gemaakt. Hij vertelde ons over de behandeling van Palestijnse vrouwen tijdens de ondervragingen in voorarrest, hoe ze naakt tentoongesteld werden in militaire kampen (Israëlische). Hoe vrouwen die in de gevangenis moesten bevallen, dat geketend moesten doen, dus ook met geketende benen. Hoe vrouwen vaak gearresteerd werden om hun echtgenoot onder druk te zetten. Ook vertelde hij ons dat ook wij moesten oppassen. We waren dan wel buitenlanders, maar daar had Israël, als het erop aankwam, weinig mee te maken. Als ze je willen pakken, doen ze dat. Ik herinner me nog dat we toen we bij hem weg gingen, heel hard op een stoepje hebben zitten lachen, ik denk puur zenuwen. Een paar jaar geleden kwam ik hem in Nazareth tegen, 25 jaar nadat ik hem dus voor het eerst gezien heb, en hij vertelde me dat hij niet meer in de advocatuur zat, hij kon er niet meer tegen, en voelde zich vreselijk machteloos.
Ook hebben we tijdens deze reis veel rondgetrokken op de Westoever, Jerusalem. We hebben een paar vluchtelingenkampen bezocht, en weer vreselijke dingen gehoord en meegemaakt. Het reizen van Sfamer, Haifa en Nazareth naar Ramallah, Bethlehem en de hele West Bank was makkelijk, simpel. Het was alsof je in een land rondreisde. De Palestijnen in Haifa waren hetzelfde en hadden dezelfde verhalen als de Palestijnen in Ramallah en Jenin. En er was eenheid, men werkte samen, men kende elkaar, het was een gezamenlijke strijd tegen de bezetter, Israël.
30 maart 2013: Landdag in Sakhnin, Galilea (foto Trees Kosterman)
Tegenwoordig is alles verdeeld en dat werkt. De Oslo akkoorden hebben ervoor gezorgd dat historisch Palestina helemaal van elkaar afgesloten is. Er zijn verschillende kleuren pasjes, Palestijnen worden verschillend onderverdeeld, en dit wordt ook als zodanig gezien door de internationale wereld, inclusief de internationale activisten, bezoekers etc. Die het allemaal hebben over de “ruim 45-jarige bezetting van Palestina”. Ze trappen allemaal in de val van Israël, die gebaseerd is op verdeel en heers. Vergeet dat er ooit een groter Palestina was dan de Westoever en Gaza. Vergeet dat er Palestijnen wonen in wat nu Israël heet. Vergeet dat sinds 1948 al hun land is afgepikt, er duizenden in de gevangenis hebben gezeten, en nu nog steeds zitten. Vergeet dat zij dagelijks moeten toezien hoe hun land nog steeds gestolen wordt, hoe ze nergens bij horen, en het allerbelangrijkste, vergeet wat er in 1948 gebeurd is.
En zoals het eruit ziet heeft de wereld dat inderdaad vergeten. Komt men de Palestijnen bezoeken vanuit het buitenland, dan zijn er weinigen die naar de Palestijnse stadjes en dorpjes komen die nu binnen Israël liggen. Er zijn er zeer weinig die zich realiseren dat het in zogenaamd 1948 gebied begonnen is. Hierdoor mist men denk ik het allerbelangrijkste. Het gaat niet om de Palestijnen, het gaat om een staat, Israël, die zich erop beroept dat er maar een soort mensen welkom is in deze staat, en dat zijn Joden, alle anderen zijn tweederangsburgers.
Jarenlang kon men lezen in de internationale media, ook de Nederlandse, over “het Palestijnse probleem”, een terminologie die overal lukraak werd aangenomen. Zelden heeft men het over het Israëlische probleem. Als hier Chinezen hadden gewoond, dan hadden die in de situatie gezeten waar nu de Palestijnen in zitten. En of ze nu moslim of christen of bahai zijn, ze zitten allemaal in het verdomhoekje, omdat Israël hier een zuivere “Joodse staat” wil creëren. Met de oprichting van een Palestijnse staat op de Westoever en in Gaza is het probleem niet opgelost. Men wil dat zo graag geloven. Nog steeds is het moeilijk voor veel mensen, ook diegenen die wat kritischer proberen te zijn, om kritisch naar Israël te kijken, naar hun bezettingspolitiek, maar ook naar hun interne politiek. En voor velen is het makkelijker om het conflict te zien als een simpel religieus conflict, of een conflict tussen twee volkeren die beiden hetzelfde willen en even sterk erin staan.
Daarom daag ik iedereen uit om verder te kijken dan de bezetting van 1967 en te kijken naar het begin van alles, de gebieden van 1948, waar je, als je goed kijkt, het oude Palestina nog overal kan zien.
Trees Zbidat-Kosterman