“De terroristen staan voor Bagdad”

Door: Jan Schnerr - Geplaatst op: 13 juni 2014

“De jihadisten zijn na de verovering van Mosoel op weg hun droom van een middeleeuws kalifaat te verwezenlijken.”
Dit soort nieuws verdrijft zelfs het WK voetbal.

ISIS-strijders in Niniveh, Irak.

Wat in Irak op dit moment gebeurt is niet niks. Grote delen van het westen van Irak zijn door de radicale troepen van de ISIS-beweging veroverd op de regering in Bagdad. De provincies Anbar, Nineveh, Sala-heddin, Kirkuk en Dyala zijn in hun macht. Daarbinnen ligt de miljoenenstad Mosoel en het belangrijke Fallujah. Zij naderden de oliestad Kirkoek maar dat werd op het laatste moment ingenomen door de Koerdische strijders vanuit het noorden. De ISIS-mannen staan sinds donderdag in het zicht van Bagdad.

De ISIS is een radicale beweging van soennitische moslims die ook actief zijn in de strijd in Syrië. Soennieten en shiiten vormen de twee grote stromingen binnen de islam. Zij wonen in grote delen van het Midden-Oosten door elkaar heen en doen dat in de meeste gevallen al eeuwenlang vreedzaam. Enigszins vergelijkbaar met protestant en katholiek. De radicale vleugels, met name bij de soennieten beschouwen de anderen als ongelovigen. Er zijn twee factoren die zeer hebben bijgedragen aan de radicalisering en de gewelddadige sektarische strijd:

  1. de opkomst na de oliecrisis van de jaren ’70 van het radicaal soennitische (en door olie schatrijke) Saoedi-Arabië
  2. de Midden-Oostenpolitiek van de VS sinds de val van de Sovjet-Unie (1989).

Vlucht uit mosoel, afgelopen maandag.

In de beslissende slag rond Mosoel versloegen 800 ISIS-strijders 30.000 Iraakse soldaten! Er zijn kenners van de situatie die zelfs inschatten dat momenteel de helft van de ISIS-strijders jihadisten zijn uit de Kaukasus en Europa. Hoe kon dat wonder zich voltrekken?

Wonderen hebben meestal oorzaken. De voornaamste is de woede van de Iraakse soennieten. De interventie van de Amerikanen in Irak (2003), hun “bestuur” daarna en het onderscheid dat zij maakten tussen soennieten en shiiten, heeft tot een fatale sektarische opsplitsing van de bevolking geleid. Het kleine aantal ISIS-mannen verbergt het feit dat een groot deel van de bevolking zich zwaar gediscrimineerd voelt in de structuur die de VS hebben achter gelaten. De bevolking in de veroverde gebieden is in meerderheid niet pro-ISIS maar is nog meer anti-regering (in het regeringsapparaat komen soennieten niet meer aan de bak).

Dat middeleeuws kalifaat – op zijn minst bestaande uit Irak en Syrië – zal er niet snel komen. Maar de radicalisering in de Arabische wereld heeft gevolgen voor de VS, Europa en Israël. De huidige democratische regering in Washington wil langzaam meer afstand nemen van het Midden-Oosten. En zeker niet meer in een grondoorlog betrokken raken. Dat proces wordt bemoeilijkt door de bloedige conflicten in Syrië en Irak, waarvan de gruwelijke gevolgen dagelijks op de publieke opinie in het westen inwerken. Die publieke opinie is vooral in de VS opgevoed met de gedachte dat Amerika in het Midden-Oosten vrede en democratie brengt. De Republikeinen in de Amerikaanse senaat verwijten Obama dat hij in Irak niet een aantal bases met militairen heeft achter gelaten. Ook Europa krijgt de gevolgen van het geweld te zien. De stroom vluchtelingen en jonge mensen zonder uitzicht zal over enige tijd (zij proberen nu alleen het vege lijf te redden) hierheen komen. Op kortere termijn zal een onbekend aantal ex-jihadstrijders terugkeren naar Gouda, Rotterdam, Dortmund, enzovoort.

Israël kan op verschillende manieren voordeel behalen uit de sektarische opsplitsing in Arabische landen. Irak (sinds 1990, eerste Irakoorlog) en Syrië (sinds 2011, burgeroorlog) zijn voor tientallen jaren uitgeschakeld als potentiële concurrenten. En waarschijnlijk ook voor lange tijd als steunpilaren voor de Palestijnen. In Libanon heeft het opstoken van etnische verdeeldheid ertoe geleid dat het land nooit een effectief tegenwicht tegen Israëlische interventies heeft kunnen bieden. Alleen de shiitische Hezbollah daar kon het Israëlische leger partij geven.

De toekomstige Egyptische president al-Sisi met de Saoedische koning in juli 2013.

Ook kan er door de oplaaiende tegenstelling soennieten – shiiten, een samenwerking ontstaan tussen Saoedi-Arabië (dat al dertig jaar lang terreur financiert), Egypte (dat in de financiële greep van Saoedi-Arabië is gekomen) en Israël. Met Saoedi-Arabië oefent Israël druk uit op de Amerikanen om potentiële concurrent Iran (Iran is shiitisch) economisch te ruïneren. De invloed van Israël uit zich overigens voornamelijk via zijn lobby in de Amerikaanse politiek. (NB: Avigdor Lieberman heeft onlangs een opvallende rede gehouden waarin hij duidelijk maakte dat het tijd werd voor Israël om “uit de kast” te komen en openlijk te praten over contacten met bevriende Arabische functionarissen.)

Wie zich richt op het Israëlisch-Palestijns conflict kan niet blind zijn voor de ontwikkelingen in Irak en voor de rol die de VS, Saoedi-Arabië en Israël (respectievelijk zijn lobby) daarin spelen.

 

bronnen:

http://www.aljazeera.com/programmes/insidestory/2013/04/20134257336448521.html
http://www.thetimes.co.uk/tto/news/world/middleeast/iraq/article4116273.ece
http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2014/06/iraq-isil-mosul-2014612121744334979.html

achtergrond:

www.jaffadok.nl/saoedi-arabie-jemen

www.jaffadok.nl/hezbollah